a, dat was nog eens een mensch....
Maar hij stierf.... Toen had de Tijd zijn hand teruggetrokken.. Ik las
Geertje ten einde, maar maakte verder geen aanteekeningen; die welke ik
gemaakt had, reikten niet verder dan tot over de helft van het eerste
deel.... Ik zette het boek bij het andere werk, dat hij mij toen gegeven
had, vooraan in mijn kast, dat het mij, o ja ik wist het wel: een
weemoedige, maar vooral toch een heerlijke herinnering zou zijn, mijn
heele leven. Erover schrijven en bij een andere redactie om opname
vragen ... nee, wel bedankt, dat wilde ik niet.... Bovendien, ik voel
heel diep de beteekenis van het stil en als-onaangedaan wachten in het
leven.... Ik voelde ook wel, dat ook deze bewegingsfiguur eens zou
terugkeeren in dien grooten en plechtigen ommegang van den Tijd, de
Lotgevallen en de menschen en dat zij dan, zooals ik reeds zei,
beteekenis-voller zou zijn en mij rijper zou vinden. Het eerste en het
tweede zijn nu gebeurd, want zou het inderdaad niet van veel grooter
beteekenis zijn, dat ik nu het geluk mag hebben, duizenden [p.299] en
duizenden ouderen en jongeren in dit voortreffelijke werk in te leiden,
dan dat ik toen een opstel erover had geschreven in _De Kroniek_, d.w.z.
voor een uitgelezen maar zeer kleine schare lezers, waarvan het
meerendeel, vermoedelijk, literair even sterk voelde als ik-zelf?! En
wat het derde betreft ... moge daarvan dit opstel getuigenis afleggen!
Want doet het dit niet, neen dan zou het toch zijn, alsof de Tijd mij
ook ditmaal de hand niet hadde gereikt, want sterkt hij door die
aanraking een mensch, deze sterke dan ook hem, opdat hij weer anderen
sterken kunne. Geeft hij dan de _gelegenheid_, de ander _geve hem_ de
daardoor _mogelijk geworden, juist voltrokken daad_.... Doch hoe dat nu
verloope, dat de bespreking van _Geertje_ een innerlijke gebeurtenis
voor mij is, hooger dan het bespreken of overdenken van welk ander
gelijkwaardig boek ook zou zijn, dat zult ge nu wel begrepen hebben.

* * * * *

Het zou voor u allen, evenals voor mij, ongetwijfeld makkelijker zijn,
indien ik nu even, voor met mijn eigenlijke ontleding aan te vangen, u
een verkort begrip van den "inhoud" van dit werk mocht geven. Maar dit
kan niet, omdat het u op een dwaalspoor zou brengen en wel om de
volgende redenen: Allereerst, omdat _Geertje_-zelf is: een
_psychisch-romantische_ figuur. Maar laat mij geen vreemde woorden
gebruiken, zonder ze even te verklaren: