omdat ge er
prijs op zoudt stellen, den "succesvollen" _Heins_ binnen uw
gezichtskring te houden, maar zijn slachtoffers niet alleen door den
aard van hun leed, dat zich wil verbergen, uit uw gezichtskring
verdwijnen zouden, doch ook zoo spoedig mogelijk door u _eruit
verwijderd_ zouden worden, omdat gij zelfs minachting voor _hen_ hebben
zoudt!!
Daarom is een mensch als _Heins_ in _het leven_ de _smetstof_.
Maar nu komt de kunst en puurt daar het geneesmiddel uit: ge _wordt
gedwongen_ Heins te zien in zijn weerzinwekkendheid, het helpt u niet
dat ge de oogen sluit. Want ge ziet hem _nu_ niet met de oogen, ge ziet
hem met uw _ziel_. Het _leven_ [p.339] wordt door de meesten slechts
door de _oogen_ gezien, kunst _als zoodanig_ nooit anders dan door de
_ziel_. En deze heeft geen leden die ge sluiten kunt, met handen kunt ge
haar niet bedekken, en luiken noch duisternis sluiten iets voor haar af.
Daarom is een man als Heins in _kunst_ het voorbehoedend _geneesmiddel_,
Want wat voor wezens zoudt gij moeten zijn, indien ge, ontroerd bij het
lezen van dit boek, u-zelf niet eerlijk en vast de belofte deedt: zulk
een misdaad zal ik nooit plegen, opdat, als ik zelf een huis zal hebben
gesticht en kinderen zal hebben op te voeden en te waarschuwen voor het
doen van zulke daden, mijn toon niet onvast als die van een leugenaar
zal zijn, bij het herinneren: maar ik deed het zelf.... Dit mijn flinke,
gezonde jongens en meisjes uit het werkend volk zult gij ongetwijfeld
bedenken bij het lezen van dit werk. Gij in de allereerste plaats, wier
klasse opgaat uit het verleden als een ververschende waterstraal uit den
grond, gij zijt gekomen om te laven al de bloemengeslachten van het
heerlijk-menschlijke, die dorgebrand en vertreden zijn. _Zie goed toe
wat ge doet_: gij zijt geboren om _iets schooners dan het verleden_ te
helpen stichten. En wat het verleden nu is en eens zal zijn, daartoe
behooren: de middeleeuwsche Heer met zijn recht-van-den-eersten-nacht;
de fabrieksheeren, die de meisjes in hun werkplaatsen dwingen tot hun
wil; de bourgeoisie-heertjes, die voor ze rijke huwelijken doen en
"geachte burgers" worden, de kinderen der arme volkslagen tot publieke
vrouwen maken. Hoon u-zelf niet, door niet beter te zijn dan zij en als
zij te meenen dat armen de lustprooi der rijkeren zijn. Hun ondeugd is
verachtelijk, omdat zij _ondeugd_ is, de uwe zou het niet alleen zijn
omdat zij ondeugd, maar ook _belachelijk-van-dwaasheid_ ware
|