liefdesuiting te
zijn. Want Scharten was immer een allerkalmste puntje-op-de-i-zetter,
hij dacht veel grooter dan hij voelde: hij dacht sterk en hij voelde
maar: fijntjes. En als gij goed de waarheid dezer bewering wilt inzien,
dan moet ge eens de in dezen bundel voorkomende unieke gelegenheid
benuttigen, waarbij Scharten eene onbewuste nabootsing van Van Deyssel
heeft geschreven. Ik bedoel die passage, welke bovenaan blz. 56 begint,
waar onze criticus een boekje uit de kast haalt en dat spottend gaat
zitten bekijken. Dat is, buiten eenigen twijfel, eene reminiscentie van
het "snoezig kistje sigaren" uit: Over kunst, of eigenlijk over den Meer
Henri Borel, nog wel een van de koelste stukken van ons aller Meester,
den grooten Brandende-Voeler. En nu moet ge eens goed zien, hoe snel in
het laatstgenoemde stuk het zich in zijn eigen tref-zekerheid
verkneuterende spel tot den strak-ingehouden, staal-vlijmen haat-ernst
en verachting steigert, en daarentegen Scharten's spel, 't spel van een
lieven, guitigen plaaggeest blijft. Maar, constateerde ik, dat De
Telegraaf hem ten slotte den moed tot den hartstocht--waarvan ik u
aanstonds het blijk hoop te toonen--heeft geschonken, ik moet erbij
voegen, dat zij dit geschenk-om-over-te-juichen hem bracht op een
manier-om-van-te-huilen.

[p.100] En dat is aldus in zijn werk gegaan. Nauwelijks in de
Telegraaf-sfeer van maniakale anti-Duitschigheid en pro-Ententerigheid
opgenomen--in welker gedachtencomplex Nederland precies zooveel meetelt
als zijn waarde van mogelijk trekpaard voor den Entente-oorlogswagen
bedraagt--werd Scharten's wezen tot in zijn diepste gronden bevrucht,
ontwaakte het tot zijn vurigste kracht. Het wezen van dien Scharten,
die, schoon van duitsche afstamming, in Nederland geboren, een
latijnsch-geaard cosmopoliet is met een niet al te warme liefde--waarvan
de onbewuste plichtmatigheid hem wellicht tot dan bleef verholen--voor
zijn vaderland. Al die gevoelens, welke de Gids-atmosfeer verhinderd
had, in hem tot bewustzijn zelfs te komen, werden hem nu als het
uiterst-prijzenswaardige, als het onschatbaarste dat in hem was,
onthuld. Geringschatting van Holland's volkseigen--prachtig Scharten!
juicht De Telegraaf, daar motte we weze.--Gesputter tegen die overal in
Holland opstijgende "lamme lauwheid: de Neutraliteit ... die bovenal
beducht bleek voor het mogelijk uitdagend-schijnen eener ridderlijke
houding".... O, snikt De Telegraaf, da'k dat heb magge beleve ... gauw!