Amsterdam inscheepte, om naar Friesland te gaan. De tocht
ging over zee, zooals toenmaals vanzelf sprak. De vervoermiddelen te
land waren slecht, de wegen eveneens, en bovendien was de Republiek nog
in oorlog met Spanje, waardoor een reis over de Veluwe soms onaangename
avonturen opleverde. In 1628 maakte de vijand onder aanvoering van
Cuculi nog strooptochten tot onder de wallen van Amersfoort. De
Zuiderzee daarentegen was veilig; de dagen van Bossu behoorden tot het
verleden.

De beurtschipper zette onzen schilder te Harlingen aan land. Vandaar
ging het per binnenvaartuig over Franeker naar het weinig bekende dorpje
Sint Anna-parochie, en wel met het doel om er in de echt te worden
vereenigd met eene deftige Friesche jongedame.

Rembrandts huwelijk is een merkwaardig staaltje van de geschiedenis van
Geschiedenis.

Men stelt zich gewoonlijk voor, dat de kennis van dit vak uit boeken
wordt opgedaan. De schrijvers dezer boeken hebben op hunne beurt ook
weer uit boeken geput, maar zijn even dikwijls langs anderen weg achter
de toedracht der gebeurtenissen gekomen.

Niet door overlevering, die van ouder op kind, van kind op kindskinderen
overgaat. Immers, wij in onze dagen, weten meer van Rembrandt,--om bij
hem te blijven--dan onze voorouders uit het jaar 1800, zelfs meer dan
die uit 1700, ja! meer dan Rembrandts eigen tijdgenooten! Zijne vrienden
en kennissen natuurlijk uitgezonderd. Onze kennis kan dus geene
overgeleverde kennis zijn.

Zoo heeft men honderd en vijftig jaar lang niet met zekerheid geweten,
dat en met wie hij getrouwd is geweest.

Men vertelde: met eene kleine, dikke boerin uit Raasdorp. Een dorp van
dien naam is er niet. Men begon dus, met maar aan te nemen, dat Ransdorp
was bedoeld, een plaatsje in Waterland. Echter wilde het niet gelukken,
om op te sporen, wie dan die vrouw geweest was. In de stad Amsterdam
snuffelde men allerlei papieren na, om het gewaar te worden. Ook in
Leiden, zijne geboorteplaats.

Maar vruchteloos.

Het toeval bracht de oplossing van het vraagstuk. Ver van Amsterdam, in
een vergeten dorpje in Friesland, werd, omstreeks het midden van de
19^{de} eeuw, in de oude boeken van het gemeentehuis, tusschen honderden
aanteekeningen, de ontdekking gedaan van deze regels:

"23 Juni 1634 zijn in den echt vereenigd

REMBRANDT HERMENS VAN RHIJN
wonende te Amsterdam
en
SASKIA VAN ULENBORGH
thans gedomicileerd te Franeker."

Toen men nu ook in Amsterdam de papieren