het gelaat het gelaat van een doode, en
dus niet aangenaam om te zien; maar het wekt geen weerzin.

Waarom is het dan wel, dat we, als van zelf, steeds het eerst op het
lijk het oog richten?

We ondergaan een gelijk lot, als het avondvlindertje, dat door ons
openstaand venster komt binnenvliegen. Het _licht_ trekt ons aan. Het
licht is de geheimzinnige macht, die _ons_ gezichtsorgaan, evenzeer als
dat van het onnoozel gedierte, weet te leiden, waarheen ze wil. Zitten
we des winters in schemerdonker bij open haard of kachel,
onweerstaanbaar wordt het oog door den vlammengloed aangetrokken.
Schrijden we des zomers door de donkerte van eenen boschweg, we
verhaasten onzen tred, als op het eind van de laan het zonlicht door
eene open ruimte binnendringt.

Licht geeft op het netvlies een aangenaam gevoel, zooals frisch water
aan tong en gehemelte, wanneer ze van dorst verschroeien. Het kost soms
moeite, om den blik van de vlam eener lamp af te wenden, als de omgeving
door de duisternis eene scherpe tegenstelling vormt.

Nu; de Anatomische les is eene schilderij, waarvan het grootste deel der
oppervlakte in zware, donkere verven bewerkt is. Het is juist
voornamelijk het lijk, dat hierop eene uitzondering vormt. De gezichten
der rondomstaande geneesheeren ook wel, maar die zijn van minder omvang
en zullen eerst in de tweede plaats onze aandacht trekken. We gaan op
het zonnige licht af, dat midden op het groote doek een hoekje vult. De
portretten, waar het feitelijk om te doen was, worden daardoor min of
meer op den achtergrond gedrongen; het stuk krijgt den schijn van
gemaakt te zijn met een ander doel, dan om die portretten te geven. We
zouden haast kunnen denken, dat de schilder wilde laten zien, op welke
wijze dokter Claes Pieterszoon Tulp les gaf in de ontleedkunde.
Menschen, die niet voor dokter hebben gestudeerd, zien hier iets, wat ze
nooit eerder hebben gezien, dat namelijk een hoogleeraar zoo, voor zich,
een cadaver heeft liggen, waarvan hij een of ander lichaamsdeel
openlegt; hij neemt een soort van tang om vast te pakken; de leerlingen
staan er in een kring omheen, en het onderwijs begint! Werkelijk meenen
velen, dat het stuk met deze bedoeling is gemaakt.

[Illustration: De ontleedkundige les.]

Toch is het een portret en moet dus op een lijn gesteld worden met
bijvoorbeeld een schoolportret, dat in lange rijen de kopjes van eene
klas schoolkinderen te zien geeft. Wat een verschil echter! Het eene is
een verv