XIII.

Welke was de regeeringsvorm van Ragusa, gedurende het duizendjarig
bestaan dezer republiek? Welke staatsinstellingen hebben het mogelijk
gemaakt, dat een staat met zoo uiterst beperkt grondgebied, een zoo
belangrijke rol heeft gespeeld?

In zijn Droit public de l'Europe, zegt de abt Mably, sprekende van
Ragusa: "Haar republikeinsche regeeringsvorm is ouder dan Venetie." Wij
zullen ons bepalen bij een handelstraktaat, ten jare 997 tusschen de
stad en den griekschen Keizer gesloten, en aangegaan in naam van den
gonfaloniere, "president der stad Ragusa, verbonden met al de edelen
van genoemde stad." Uit dit traktaat blijkt dus, dat er destijds
reeds een raad van edelen bestond. Sedert het tijdstip, waarop, zoo
als wij boven reeds zagen, de republiek, in een oogenblik van gevaar
(1204), de hulp van Venetie inriep en een venetiaansch patricier,
als rector of president, aan het hoofd der regeering werd geplaatst,
deed zich ook in de innerlijke huishouding van Ragusa de invloed der
machtige republiek van Sint-Marcus gevoelen; de regeeringsvorm is
dan ook, in hoofdtrekken, dezelfde als te Venetie.

Sedert het begin der dertiende eeuw bestonden er te Ragusa drie
raden of collegien, in verband met de splitsing der burgers in
drie klassen: de edelen, de eigenlijke burgers (cittadini) en de
ambachtslieden. De regeering berust eigenlijk in handen der edelen
(nobili), en de republiek is streng aristokratisch: ongetwijfeld
een der hoofdoorzaken van haar langdurig bestaan. De burgers zijn
verdeeld in twee broederschappen of gilden, dat van Sint-Antonius en
dat van Sint-Lazarus; de leden dier gilden zijn voor zekere ambten
verkiesbaar: de benoeming geschiedt door den Senaat.

In den Grooten Raad hebben alle edelen zitting, krachtens hun
geboorterecht en zoodra zij den ouderdom van achttien jaar hebben
bereikt. Deze Groote Raad benoemt den president der republiek of
Rector, die slechts eene maand aan het bewind blijft; op den 25sten
van iedere maand heeft eene nieuwe verkiezing plaats. Het spreekt van
zelf, dat een president, wiens mandaat na verloop van dertig dagen
verstreken was, niet veel invloed kon uitoefenen.

Den 15den December van elk jaar, werden, mede door den Grooten Raad,
de overheidspersonen der stad gekozen, de schepenen, die ook met de
handhaving der wetten en de rechtspleging waren belast en nog andere
regeeringsfunctien uitoefenden.

De tweede raad heet, even als te Venetie, de Raad der Pregati of de
Sena