we dat zoo doen, dan blijkt ons toch wel,
dat het gevleugeld woord: "alle genres, behalve het vervelende zijn
goed" meer geestig dan waar is. Hoe uitmuntende en bewondering
afdwingende resultaten onze schrijfsters, en waarlijk niet zij alleen,
er ook mee bereikt hebben, er is en er blijft een zekere onnatuur aan
verbonden en het levert moeilijkheden op--althans in een werk van langen
adem, waar allerlei soorten van situaties kunnen voorkomen--die het
grootste epische en dramatische talent niet dan door kunstgreepjes
overwinnen kan. Ten eerste schijnen alle in zulk 'n roman optredende
personages min of meer aan schrijfwoede te lijden, en dit maakt al 'n
vrij onnatuurlijken indruk, zij 't dan ook dat de roman, als in dit
geval, [p.260] "speelt" en dus de correspondentie plaats vindt in 'n
tijd, dat brieven-schrijven als 'n prettige en "fashionable" bezigheid
werd beschouwd en de welopgevoede heeren en dames er een eer in stelden,
het goed te doen. Toch, dit feit kan als niet meer dan een "verzachtende
omstandigheid" worden aangemerkt, en zelfs die verzachtende
omstandigheid valt weg in een geval als dat van _Hendrik Edeling_, die,
wanneer _Saartje_, die hij zoo zielslief heeft, door den verleider _R._
is meegetroond, en hij verteerd wordt van wanhoop, jalousie en
ontzetting, een brief gaat zitten schrijven aan zijn broer over het
geval! Waarlijk, men moet zonderling in elkaar zitten, om in zulke
oogenblikken, zoo vol van afgrijzen en wanhoop, het vreeselijke te gaan
zitten uitpluizen in een brief, _terwijl het schrijven daarvan toch
geenerlei gunstige wending in de zaak zal kunnen brengen en dus niet uit
een energisch willen ingrijpen kan worden verklaard_.

Onnatuur is 't ook, dat al die lieden, op 'n enkele uitzondering na,
zulk een welversneden pen hebben. Ja zeker, wij merken, al lezend, op,
dat hoe minder ontwikkeld zij zijn, hoe meer zij schrijven precies
zooals zij spreken. Maar juist dit is onnatuur, want de ervaring leert,
dat hoe onontwikkelder een mensch, hoe eerder hij geneigd is, wanneer
hij schrijft, zich in "boekentaal" en "hoogdravend" uit te drukken!
Te schrijven, zooals men spreekt, is inderdaad voor iemand, die geen
bijzonderen aanleg heeft, zeer moeilijk. En dit moet men in het oog
houden: het is onnatuur, die _onafscheidelijk_ aan het genre is
verbonden: de romancier, die in dat genre werkt, kan er niet buiten.
Want liet hij de menschen niet schrijven zooals ze spreken, dan zouden
we zelden of nooit