nwerken tot een doel,
en waar de geest van den lang overleden uitvinder nog voort schijnt
te leven in dat samenstel van machines, zich bewegende in vasten
takt, met nimmer falende regelmatigheid. Maar niemand zal ontkennen,
dat dit genot zeer wordt vergald door den onverdrijfbaren kolendamp,
die over deze streken en over bijna alle engelsche steden hangt, en
dezen als tot een voorportaal der hel maakt;--al willen wij gaarne
toegeven dat het leven op de engelsche landgoederen en kasteelen
bijna een voorsmaak des hemels mag genoemd worden. Hoe groot was dus
mijne verbazing, toen ik, nog met de versche herinnering aan de zwart
berookte baksteenmuren en den grauw-zwarten dampkring der engelsche
fabrieksteden vervuld, het reusachtige etablissement van Salt in volle
werking vond, zonder dat een spoor van rook, hetzij aan de gebouwen,
hetzij in den dampkring, te bemerken was. Sedert negen jaar stond
daar de fabriek, en in haar omtrek honderden arbeiderswoningen: en
nog hadden de grijze zandsteenmuren niets van hunne oorspronkelijke
kleur verloren. Slechts aan de beweging der lucht boven den geweldigen
slanken schoorsteen, was het te bemerken dat de stoomketel gestookt
werd. En hoe eenvoudig was deze inrichting! Boven elken vuurhaard der
twaalf ketels was een rij pijpen aangebracht, die eene massa stoom
boven het vuur lieten spelen, waardoor de kooldeeltjes, welke den rook
vormen, werden nedergeslagen en door het vuur verteerd. Het is bijna
twintig jaar geleden, dat het Parlement eene wet heeft uitgevaardigd,
waarbij aan de fabrieken de verplichting is opgelegd tot het aanbrengen
van rookverterende werktuigen. Nog steeds wordt die wet geregeld
ontdoken, en de dampkring van vele engelsche steden verpest, hoewel
het middel ter voorziening zoo eenvoudig is, en de rookverslinder bij
de lokomotieven op de onderaardsche spoorwegen in Londen zoo uitnemend
werkt, dat men onder den grond soms betere lucht inademt dan boven.

Aan de voortreffelijke mechanische inrichting der grootste
alpaka-fabriek, die naar haren stichter den naam van Saltaire draagt,
beantwoordt de niet minder uitnemende ligging voor den handel. In dit
opzicht mochten wel alle toekomstige fabrieken aan deze een voorbeeld
nemen. Hierin ligt ook een der redenen van de meerderheid der engelsche
fabrieken. Er loopt namelijk niet alleen door de fabriek een spoorweg,
die aan twee kanten met de groote lijnen voor het verkeer in Engeland
in verbinding staat, maar een der vleug