rsteld kunnen worden. Van het theater is niets meer over dan
het grondvlak en voetstukken van zuilen, die zeer goed bewaard zijn
gebleven, en waarvan de bewerking een vrij zuiveren stijl verraadt. Het
amphitheater is veel vollediger: een gedeelte van het proscenium en
de grondslagen der bogen waarop de galerijen der zitplaatsen rustten,
zijn nog aanwezig; de galerijen zelven zijn verdwenen: en geen wonder:
geen ander gedeelte der antieke bouwgewrochten is zoo gemakkelijk weg
te nemen en voor andere doeleinden te gebruiken. Bij het beschouwen van
deze overblijfselen der oude monumenten van Salona, kan ik den indruk
niet van mij weeren, dat de stad toch niet zoo groot en belangrijk was,
als men ons wel verzekert: noch het theater, noch het amphitheater,
noch de begraafplaatsen, noch de tempels, passen bij eene stad, zoo
als ons beschreven wordt. Te Verona, te Nimes, te Arles, te Pola, te
Rome, krijgt men een levendigen indruk van de grootheid der stad en de
talrijkheid der bevolking, door de groote afmetingen der monumenten
zelven; maar hier is dit geenszins het geval: of het theater kon de
inwoners niet bevatten, of het getal der inwoners was minder dan de
geschiedschrijvers zeggen.

De stichting van Salona, althans de herbouwing der stad, geschiedt
in een tijd van verval: de romeinsche wereld neigt ten ondergang:
de Christus is verschenen en heeft een nieuw tijdvak in de
wereldgeschiedenis geopend; en het paleis van Diocletianus, hoe
prachtig en grootsch ook van aanleg, mist de onuitputtelijke sobere
bevalligheid, de volkomen harmonische schoonheid van den echt antieken
geest: het draagt veelmeer de kenmerken van oostersche overlading en
mateloozen praal.

Onder de beelden, bas-reliefs, gegraveerde steenen, vazen, opschriften,
sarkophagen, architectonische fragmenten van allerlei aard, van Salona
en Spalato afkomstig, en tegenwoordig bijeengebracht in het museum
dezer laatste stad, vindt men een aantal voorwerpen die, afgescheiden
van hunne onbetwistbare historische waarde, ook wezenlijke kunstwaarde
bezitten. Vooral onder de sarkophagen zijn er velen, die in hooge mate
de aandacht verdienen. Zij zijn niet allen van Salona afkomstig, en men
is omtrent hunne herkomst nog dikwijls in het onzekere, daar zelfs de
geleerde Lanza, de voormalige directeur van het nationaal museum van
Zara, die zoo geheel op de hoogte is van al hetgeen Dalmatie betreft,
noch de juiste dagteekening wanneer, noch de juiste plaats waar men
deze