ige zittingen gedwongen afwezig
waren". Dan volgt: "Helaas worden weer anderen uit ons midden gemist (...);
van onze deputaten voor de correspondentie met de Hoge Overheid mr. dr. J. Donner,
die voor de derde maal van zijn vrijheid is beroofd, dr. A.A.L. Rutgers en
mr. J.A. de Wilde.
Daarna deelde hij mee:

Waar in de gelederen van deputaten voor de correspondentie met de Hoge Overheid
zulk een bres werd geslagen, heeft het moderamen opnieuw gebruik moeten maken
van zijn bevoegdheid om andere broeders aan te zoeken in dit zo gewichtig en
hoogst verantwoordelijk deputaatschap zitting te nemen. Dat daarbij dr. J.J.C.
van Dijk, onze oud-minister van defensie, bereid gevonden werd zich een benoeming
te laten welgevallen, en in plaats van dr. Rutgers onze kerken in het Convent
van kerken te vertegenwoordigen, stemt ons tot grote dank. [4.7]

<68>

Nadat Donner de tweede maal gevangen genomen was, werd dr. A.A.L. Rutgers de
vertegenwoordiger van de Gereformeerde Kerken in het Convent. Vrij spoedig
daarop werd ook hij gevangen genomen.
Toen J.J.C. van Dijk toetrad tot deputaten, was hij 70 jaar oud. Hij was
officier geweest, lid van de Tweede Kamer en tweemaal minister van oorlog.
Na de theoloog Kuyper en de jurist Donner werd nu dus een oud-militair benoemd.
Al spoedig, na de internering van prof. Paul Scholten, zou dr. van Dijk
voorzitter van het Convent worden. Hij is dat gebleven totdat ook hij (1 april
1943) gevangen genomen werd. Later zou J.J. Buskes schrijven: "Zij (Donner en
Van Dijk) hebben honderdvoudig goedgemaakt, wat prof. Kuyper bedorven had.
Ze waren niet alleen dappere, maar ook wijze mannen." [4.8]

Uit het openingswoord van ds. Meijster blijkt verder: "Feitelijk had het
moderamen alleen opdracht de synode weer bijeen te roepen voor de (theologische)
"meningsverschillen". Maar nu waren er ook andere redenen: vragen "die samenhangen
met de bezettingstoestand van ons vaderland".

<69>

Het blijkt dat "meermalen is getracht het moderamen te maken (...) tot een bureau
van advies of interventie, maar wij (...) hebben geen enkele stap gedaan in de
richting van een regerend kerkelijk college of een centraal kerkelijk gezag".
De kerken zelf moeten in haar meerdere vergaderingen haar eigen zaken beslissen,
aldus ds. Meijster.
Uit het rapport van deputaten voor de correspondentie met de Hoge Overheid blijkt,
dat vier van hun leden gevangen genomen waren en prof. J. Ridderbos aan arrestatie
ontsnapt was door onder