ouwen of mannen, die gedoopt en pater
of non waren geworden, was aan deze deportatie ontkomen. Een voor een hadden zij
moedig en gelovig hun lot gedragen." Tegen de wil van Edith Stein werd door
bemiddeling van een marechaussee de aartsbisschop te Utrecht opgebeld. Maar
deze kon niets bereiken. "En de nonnen en paters in hun zwarte en bruine
kloosterdracht met de goudgele ster bestegen, terwijl zij de rozenkrans door
hun handen lieten glijden en het Onze Vader baden, de wagon naar Polen." [6.10]
Aartsbisschop de Jong zond op 2 augustus een telegram naar Seyss-Inquart waarin
hij om "barmhartigheid" vroeg. Hij heeft geen antwoord gekregen.

g. Vergeefse pogingen

Ook pogingen die tot niets leidden zijn soms het vermelden waard. We noemen er twee.

Foto 15. Dr. Edith Stein

<97>

In zijn Waar stond de Kerk? vertelde ds. Buskes:

Wij herinneren ons een vergadering (van het I.K.O.) waarin de Remonstrantse ds.
Kleijn een voorstel deed, dat zeker geen praktisch resultaat zou hebben opgeleverd,
maar dat toch op ons een diepe indruk maakte. De Jodenrazzia's waren in Amsterdam
begonnen. Ds. Kleijn stelde voor de Nieuwe Kerk op de Dam tot een toevluchtsoord
voor de bedreigde Joden te maken. De voorgangers van de verschillende kerken
zouden in ambtsgewaad de toegangen tot de kerk moeten bezetten en met de Joden
in de kerk moeten staan of vallen. Als demonstratie zou dit gebeuren van de
allergrootste betekenis zijn geweest, een getuigenis met de daad in het hart
van ons volksleven. [6.11]

Later gaf Buskes nog het volgende commentaar: "Nadat hij (Kleijn) gesproken had
waren allen met stomheid geslagen. Ze waren onder de indruk. Toch maar heel even.
In feite waren ze allen bang voor een publieke demonstratie. Het voorstel werd
dan ook als de uiting van onwerkelijke romantiek van tafel geveegd. Ik was
inderdaad de enige die uit volle overtuiging het voorstel steunde..." [6.12]

<98>

Ook bij een ander voorval was Buskes betrokken:

In onze herinnering leeft verder nog voort de tocht, die wij samen met ds. Brink
op verzoek van de voorzitter van het I.K.O., dr. Van Dijk, naar Westerbork maakten.
De Joden werden uit Westerbork naar Duitsland op de meest onmenselijke wijze
getransporteerd. Dr. Van Dijk wilde gegevens hebben om bij de Duitsers te kunnen
protesteren. Het gelukte ds. Brink en mij - ieder op eigen gelegenheid - tot
vlak bij het transport door te dringen. Het was het derde transport op 21 juli 1942.
Nooit zullen we ve