rgeten wat we op de morgen van die prachtige zomerdag zagen.
De Joden werden in veewagens gestopt: in elke wagon ongeveer zestig mensen.
Zo'n wagon heeft een oppervlak van 21 1/2 M2. Mannen, vrouwen, jongens en meisjes,
alles door elkaar, met al hun bagage. De wagons werden van buiten gegrendeld. De
reis zou enkele dagen en nachten duren. Medische hulp was afwezig. Particulieren
- niet de Duitsers - zorgden ervoor dat in elke wagon twee emmers waren: een voor
drinkwater en een als WC. [6.13]

Inderdaad heeft dr. Van Dijk bij Schmidt geprotesteerd; het heeft geen enkel
resultaat gehad.

<99>

7. DE SCHERPSTE OPROEP, OOIT GEDAAN

a. De situatie (januari tot begin mei 1943)

Op 19 januari werd prinses Margriet geboren. Dat was al gauw overal bekend en
was voor velen reden tot grote vreugde.
De slag om Stalingrad eindigde met Duitslands nederlaag (2 febr.); generaal
Paulus werd gevangen genomen. 3 dagen later werd de beruchte Nederlandse generaal
Seyffardt door het verzet doodgeschoten. Omdat er aanwijzingen waren dat studenten
de aanslag gepleegd hadden, werden op 6 februari grote razzia's op studenten
gehouden. Er werden er een 600 gegrepen.
Op 25 maart weigerden de Nederlandse artsen om lid van de Artsenkamer te worden.
Op 27 maart werd het Amsterdamse bevolkingsregister in brand gestoken.
Leden van het overkoepelende "Nationale Comite" (waaronder dr. J.J.C. van Dijk)
werden op 1 april gearresteerd. Op 29 april maakte generaal Christiansen bekend
dat alle ex-militairen terug zouden worden gevoerd in krijgsgevangenschap.
Bovendien zouden nieuwe lichtingen jongemannen worden opgeroepen om in Duitsland
te gaan werken. Daarop braken (30 april) stakingen uit in het gehele land.
Op 1 mei werd in het gehele land het standrecht afgekondigd. Op verschillende
plaatsen werden stakenden in de daarop volgende dagen geexecuteerd.

19,jan.: Leningrad is ontzet. Ik ben er stuk van gewoon. Dat is meestal met een
of twee dagen weer over want dan komen er berichten, dat het nog niet zo is en
dan zakt het enthousiasme weer. Maar nu worden de moffen overal teruggeslagen,
en de Jappen ook, en de Prinses (Juliana) is in het ziekenhuis (voor de bevalling)
en ik ben ook zo vreselijk blij dat we muisjes hebben.
29 jan.: De rantsoenen van vlees en melk zijn weer verminderd: vlees krijgen we
nu 175 g. per week met been, dat is +- 135 g. zonder been. En taptemelk 3/4 1.
per dag met z'n vieren, zoals bij ons.
7 febr.: Hier in Renkum is door de