rikt Poenavia, en vooral in dat van Paea, vindt men aardige
riviertjes en vruchtbare landouwen; ook zijn daar vele europeesche
woningen. De distrikten Papara en Atiamaono behooren mede tot de
belangrijkste gedeelten van het eiland, zoowel door hunne betrekkelijk
talrijke bevolking, als door de groote uitgestrektheid vruchtbaar,
voor bebouwing uitnemend geschikt terrein, dat zij bevatten.

Eenige jaren geleden stichtte eene engelsche maatschappij, op Tahiti
door den heer Stewart vertegenwoordigd, in het distrikt Atiamaono,
een uitgebreid etablissement met plantages voor de katoenteelt. Een
duizendtal chineesche koelies werden naar de gronden, die aan
de maatschappij waren afgestaan, overgebracht. Reeds waren eenige
honderden landverhuizers, meest allen uit den Cook-archipel afkomstig,
daar sedert eenigen tijd aan den arbeid. Na de aankomst der chineesche
koelies werd de plantage uitgebreid en de kultuur op groote schaal
aangelegd.

Een houten brug van vrij bombastischen stijl verleent toegang
tot de plantage. Die brug ligt over eene rivier, die een deel des
jaars bijna droog is, maar die door de geweldige regens van den
zoogenaamden winter, even als alle rivieren des eilands, in een
onstuimigen, bruisenden stroom veranderd wordt. De aandacht der
bezoekers wordt aanstonds getrokken door de hutten der inboorlingen
van den Cook-archipel; zij staan op een soort van terras of platform,
dat op balken rust, en hebben met den beganen grond gemeenschap door
middel van een ladder, dien men naar verkiezing kan wegnemen. Deze
manier van bouwen vond ik terug op verschillende eilandengroepen van
centraal Polynesie, vooral ook op het fraaie eilandje Rotoemah. Ik
durf niet beslissen, wat de bewoners dezer eilanden beweegt, aldus
hunne woningen op een stellage te bouwen: ongetwijfeld geschiedde dit
aanvankelijk met een bepaald doel, misschien wel uit een oogpunt van
veiligheid en verdediging; later is deze gewoonte, wellicht zonder
verder nadenken, als eene overoude traditie, stilzwijgend door de
volgende geslachten in stand gehouden.

Tijdens mijn tweede bezoek op Tahiti, verkeerde de plantage in
blijkbaar verval; nadat de termijn van hun contract verstreken was,
hadden de Chineezen zich terug getrokken en waren voor eigen rekening
zaken gaan doen: hun vertrek scheen de onderneming een doodelijken
slag te hebben toegebracht.

Wij vervolgen onzen tocht om het eiland. In het distrikt Mataiea vindt
men Papeoeriri met eene goede have