o, ac mai dyledswydd y Gogledd oedd talu
pris rhyddhad y caethion i wyr y De.

O 1867 ymlaen ail ymunodd y teulu, a bu'r tri brawd byw yn yr un cartref
yng Nghonwy hyd nes y cludwyd hwy i'r un fynwent.

Ychydig iawn oedd yn fwy adnabyddus nag S. R. yn ei ddydd yng Nghymru. Bu
ef a'i frodyr mewn llu o ddadleuon,--y mae y gornestwyr oll wedi tewi
erbyn hyn,--a gwnaethant lawer i ddeffro gwlad. Bu ei Gronicl yn foddion
addysg i filoedd. Bu ef ei hun yn llais i amaethwyr Cymru, ac yn llais i
werin yn erbyn gorthrwm o bob math. Cyhoeddwyd cofiant am dano ef a'i
frodyr yn y Bala, gan y Dr. E. Pan Jones.

Wele ddwy ran nodweddiadol o'i waith. Bu y Caniadau yn hynod boblogaidd;
y teulu yn Llanbrynmair yw'r "Teulu Dedwydd." Hwy hefyd yw teulu
"Cilhaul," ac y maent y darlun goreu a chywiraf o ffermwyr Cymru dynnwyd
eto.

OWEN EDWARDS.
Llanuwchllyn,
Awst 1, 1906.

[Photograph of Samuel Roberts, Llanbrynmair: sr1.jpg]

CYNHWYSAID.

1. CANIADAU BYRION.

[Argraffwyd y Caniadau hyn laweroedd o weithiau, ac y maent wedi bod yn
foddion cysur i genhedlaethau o werinwyr. Dont o flaen adeg y Bardd
Newydd, nid oes dim yn gyfriniol yn eu dyngarwch syml, eu tynherwch mwyn,
a'u synwyr cyffredin cryf.]

Y Teulu Dedwydd
Marwolaeth y Cristion
Y Lili Gwywedig
Can y Nefoedd
Ar farwolaeth maban
Y Cristion yn hwylio i for gwynfyd
Cwyn a Chysur Henaint
Mae Nhad wrth y Llyw
Y Ddau Blentyn Amddifad
Cyfarchiad ar Wyl Priodas
Dinystr Byddin Sennacherib
Gweddi Plentyn
Cwynion Yamba, y Gaethes ddu
Y creulondeb o fflangellu benywod
Y fenyw wenieithus
Y Twyllwr hudawl
Darostyngiad a Derchafiad Crist
Buddugoliaethau yr Efengyl yn y Mil Blynyddoedd

II. CILHAUL UCHAF.

[Darlun o fywyd amaethwr, a'i ofidiau, yn hanner cyntaf y ganrif
ddiweddaf. Mae'n fyw ac yn werthfawr am ei fod yn wir. Dyma'r bywyd
gynhyrchodd oreu Cymru, a dyma'r bywyd hapusaf a iachaf yn y byd.]

John Careful, Cilhaul Uchaf. Senn y Steward. Gwobrwyon John Careful am
wella ei dir,--I. Colli ei arian. II. Codi ei rent. III. Codi'r degwm.
IV. Codi'r trethi. V. Rhoi cerdod i Peggy Slwt Slow nes y cai fynd ar y
plwy. VI. Rhoi benthyg arian i Billy Active i ymfudo.

Jacob Highmind. Cario chwedlau i'r steward. Notice to quit i John
Careful.

Pryder y teulu; troi golwg tua'r Amerig. Squire Speedwell yn ymyrryd. Yr
ysgwrs rhwng Lord Protection a John Careful. Swn y bytheuaid. Meistr
tir a steward. Ymadael o Gilhaul.

Yr Highmind