wes y donn?

Ar ol garw fordaith, a chyrraedd y lan,
A'n didol, a'n gwerthu i fynd i bob man;
Y brawd bach a rwygid o fynwes ei chwaer,
Er mynych lesmeirio wrth lefain yn daer.

Y wraig, wrth ymadael, gusanai ei gwr,
A'i llygaid toddedig yn boddi mewn dwr:
A'r lesg fam a wasgai ei dwyfron--o chwant
Cael myned i orwedd i'r un bedd a'i phlant.

Hoff geraint ysgarwyd, er cryfed eu bryd
Am weithio, dioddef, a marw ynghyd;
Y clymau anwylaf a dorrwyd bob un,
A rhwygwyd llinynau y galon ei hun.

I greulawn ormeswr fy ngwerthu a wnaed,
I gael fy fflangellu o'm dwyfron i'm traed;
Mae'm llafur yn galed, a minnau yn wan,
Heb ddefnyn o gysur i'w gael o un man.

Mae'r bwyd roddir imi yn brin ac yn ddrwg,
Mae'r haul yn fy llosgi, mae popeth mewn gwg:
Dan oer wlith y ddu-nos rhaid cysgu, heb len;
O'r braidd y caf garreg i gynnal fy mhen.

Mewn ing rhaid im' farw, nis gallaf fyw'n hwy,
Mae'r holl gorff yn glwyfus, a'r galon yn ddwy;
O na chawswn drengu yn mynwes fy ngwlad,
Fy mhlant a fy mhriod, fy mam a fy nhad.

Wrth farw, fy ngweddi daer olaf a fydd,
I'r caeth o'i gadwynau gael myned yn rhydd:
Pa Gristion, heb deimlo ei galon mewn aeth,
All gofio du lafur ei frodyr sy'n gaeth?

O Brydain brydweddol! "Arglwyddes y donn,"
Na ad i un gaeth-long ymrwygo drwy hon;
Cwyd Faner wen Rhyddid, nes gwawrio y dydd
I'r olaf gael dianc o'i gadwyn yn rhydd.

Y CREULONDEB O FFLANGELLU BENYWOD.

A ysgrifenwyd wrth ddarllen penderfyniad barbaraidd blaenoriaid dideimlad
planfeydd Jamaica, i ddinoethi a fflangellu gwyryfon a gwragedd.

Pe bae gennyt deimlad, pe byddi tyn Gristion,
Fe wridai dy wyneb, fe waedai dy galon,
Weld menyw brydweddol wrth gadwyn yn crynnu,
Dan fflangell anifail yn griddfan a gwaedu;
O ystyr, yn dirion, ei gwylder a'i dagrau;
Tafl ymaith y fflangell, a dryllia'i chadwynau.

Dwys glwyfir, bob ergyd, ei chorff teg tyneraidd,
Ond dyfnach y clwyfir ei gwylder benywaidd;
Heblaw ei harcholli o'r ddaear i'r ddwyfron,
Mae'r fflangell mewn ail fodd yn cyrraedd ei chalon;
O ystyr, yn dirion, ei gwylder a'i dagrau;
Tafl ymaith y fflangell, a dryllia'i chadwynau.

Pan oeddit yn faban hi'th wasgai i'w mynwes,
A breichiau o'th amgylch, hi'th gadwai yn gynnes;
Rho'i gusan, dan wenu, i'th gadw'n ddiddanus,
Ac ar ei bron dyner hi'th siai i orffwys:
O ystyr, yn dirion, ei gwylder a'i dagrau;
Tafl ymaith y fflangell, a dryllia'i chadwynau.

Trywenid ei mynwes gan ingawl ddwys alaeth,
A gwewyr