utus
est." "Quid est illud?" "Nomine," aiunt, "coeli et terrae, totum istum
visibilem mundum prius universaliter et breviter significare voluit, ut
postea digereret dierum enumeratione, quasi articulatim, universa quae
sancto Spiritui placuit sic enuntiare. Tales quippe homines erant rudis
ille atque carnalis populus cui loquebatur, ut eis opera Dei non nisi sola
visibilia commendanda judicaret. _Terram_ vero _invisibilem et
incompositam_, tenebrosamque abyssum, unde consequenter ostenditur per
illos dies facta atque disposita esse cuncta ista visibilia quae nota sunt
omnibus, non incongruenter informem istam materiam intelligendam esse
consentiunt."

25. Quid si dicat alius, "eamdem informitatem, confusionemque materiae,
_coeli et terrae_ nomine prius insinuatam, quod ex ea mundus iste visibilis
cum omnibus naturis quae in eo manifestissime apparent, qui _coeli et
terrae_ nomine saepe appellari solet, conditus atque perfectus est?" Quid
si dicat et alius, "_coelum et terram_ quidem invisibilem visibilemque
naturam non indecenter appellatam; ac per hoc universam creaturam quam
_fecit_ in Sapientia, id est _in Principio, Deus_, hujuscemodi duobus
vocabulis esse comprehensam: {237} verumtamen quia non de ipsa substantia
Dei, sed ex nihilo cuncta facta sunt, quia non sunt idipsum quod Deus, et
inest quaedam mutabilitas omnibus, sive maneant, sicut aeterna domus Dei;
sive mutentur, sicut anima hominis et corpus; communem omnium rerum
invisibilium visibiliumque materiem adhuc informem, sed certe formabilem,
unde fieret coelum et terra, id est invisibilis atque visibilis jam utraque
formata creatura, his nominibus enuntiatam, quibus appellaretur _Terra
invisibilis et incomposita_, et, _Tenebrae super abyssum_: ea distinctione,
ut _terra invisibilis et incomposita_ intelligatur materies corporalis ante
qualitatem formae; _tenebrae_ autem _super abyssum_, spiritualis materies
ante cohibitionem quasi fluentis immoderationis et ante illuminationem
Sapientiae?"

26. Est adhuc quod dicat si quis alius velit, "non scilicet jam perfectas
atque formatas invisibiles visibilesque naturas, _coeli et terrae_ nomine
significari cum legitur, _In principio fecit Deus coelum et terram_; sed
ipsam adhuc informem inchoationem rerum formabilem creabilemque materiam
his nominibus appellatam, quod in ea jam essent ista confusa, nondum
qualitatibus formisque distincta, quae nunc jam digesta suis ordinibus
vocantur _coelum et terra_; illa spiritual