ros.

20. Ecce praesens tempus quod solum inveniebamus longum appellandum, vix ad
unius diei spatium contractum est. Sed discutiamus etiam ipsum, quia nec
unus dies totus est praesens. Nocturnis enim et diurnis horis omnibus
viginti quatuor expletur, quarum prima caeteras futuras habet, novissima
praeteritas; aliqua vero interjectarum ante se praeteritas, post se
futuras. Et ipsa una hora fugitivis particulis agitur; quidquid ejus
avolavit, praeteritum est; quidquid ei* restat, futurum. Si quid
intelligitur temporis, quod in nullas jam vel in minutissimas momentorum
partes dividi possit, id solum est quod praesens dicatur. Quod tamen ita
raptim a futuro in praeteritum transvolat, ut nulla morula extendatur. Nam
si extenditur, dividitur in praeteritum et futurum: praesens autem nullum
habet spatium. Ubi est ergo tempus quod longum dicamus? An futurum? Non
quidem dicimus, "Longum est," quia nondum est quod longum sit; sed dicimus,
"Longum erit." Quando igitur erit? Si enim et tunc cum adhuc futurum erit,
non erit longum; quia quod sit longum, nondum erit: si autem tunc erit
longum cum ex futuro, quod nondum est, esse jam coeperit, et praesens
factum erit, ut possit esse quod longum sit; jam superioribus vocibus
clamat praesens tempus, longum se esse non posse.

[Sidenote: XVI. Quale tempus metiri liceat, et quale non.]

21. Et tamen, Domine, sentimus intervalla temporum, et comparamus sibimet,
et dicimus alia longiora, et alia breviora. Metimur etiam quanto sit
brevius aut longius illud tempus quam illud; et respondemus duplum esse hoc
vel triplum, {216} illud autem simplum, aut tantum hoc esse quantum illud.
Sed praetereuntia metimur tempora cum sentiendo metimur; praeterita vero
quae jam non sunt, aut futura quae nondum sunt, quis metiri potest? nisi
forte audebit quis dicere metiri posse quod non est. Cum ergo praeterit
tempus, sentiri et metiri potest; cum autem praeterierit, quoniam non est,
non potest.

[Sidenote: XVII. Ubi tempus praeteritum et futurum.]

22. Quaero, Pater, non affirmo: Deus meus, praeside mihi et rege me.
"Quisnam est qui dicat mihi non esse tria tempora, sicut pueri didicimus,
puerosque docuimus, praeteritum, praesens, et futurum; sed tantum praesens,
quoniam illa duo non sunt? An et ipsa sunt, sed ex aliquo procedit occulto,
cum ex futuro fit praesens; et in aliquod recedit occultum, cum ex
praesenti fit praeteritum? Nam ubi ea viderunt qui futura cecinerunt, si
nondum sunt? Neque enim potes