den. Het kost hem zijn
levensvreugde en zijn werkkracht; hij verzinkt in doodsche melancholie.
Maar de eer van zijn huis heeft hij gered.

Het is karakteristiek voor den optimistischen dichter, die zoo gaarne
alle dingen ten beste leidt, dat hij daartoe in dit geval geen kans
heeft gezien, maar geen anderen uitweg vond dan een gewelddadigen dood.
Waar geen fundament is, zoo meent hij, daar kan geen gebouw staan.

Nogmaals schildert hij den twijfel in een zijner laatste werken _Naar
Jernteppet falder_ in een der talrijke parallel loopende vertellingen
van de ervaringen van een aantal menschen, die samengepakt op een
oceaanstoomboot voor den tijd van negen dagen aan gelijksoortige
lotswisselingen blootstaan. De belangstelling is hier geheel
geconcentreerd op hetgeen in de echtelieden omgaat. Den vriend leeren
wij zelfs niet kennen. Man en vrouw bevinden zich met hun kind aan
boord; de man wil in de nieuwe wereld zijn horizont verbreeden, nieuwe
kennis opdoen, naar het heet. Maar de kennis, die hij zoekt, is kennis
van het gemoed zijner vrouw. Wat gaat er in haar om? Wat verbergt zij
voor hem? De reis brengt geen verlichting, noch inzicht; iederen dag
neemt de spanning toe. Ook de vrouw houdt het niet uit; zij vergaat van
angst, als zij haar man ziet. De lezer weet niet, of zij schuldig is;
wanneer de man spreekt, gelooft hij het; wanneer de vrouw spreekt,
gelooft hij het niet. Dan komt er een oogenblik van gevaar, waarin het
schip dreigt onder te gaan. Vrouwen en kinderen worden in de booten
geladen; voor de mannen is geen plaats. Op dit moment komt voor den dag,
wat er in de menschen steekt. Een arme dominee ontpopt zich als een
weggeloopen kassier, een gelukzoeker, die zich een dag te voren met eene
rijke Amerikaansche verloofd heeft, stoot haar van zich, daar hij meent,
zich beter te kunnen redden, als hij alleen is. Maar mevrouw Arna Angell
weigert, in de boot te gaan. Zij heeft haar man verloren, terwijl hij
bij haar was,--thans wil zij in haar laatste oogenblik hem bezitten en
met hem sterven. Dat is echter de wetenschap, die Dr. Angell zocht; nu
kan hij naar zijn land terugkeeren, en nu voor het eerst spreekt hij
tegenover haar uit, dat _zij_ het is, aan wie hij getwijfeld heeft. De
twijfel vindt zijn einde, zonder dat man en vrouw een enkel woord
daarover met elkaar wisselen, zonder dat een rekening wordt opgemaakt.
De nabijheid van den dood heeft beiden voor elkander geopenbaard; het
gevaar is de rechter geweest