en
ongehoorde, een voorliefde zelfs voor het duistere, en een
anarchistische willekeur.

Wij jongeren daarentegen (die na ons komen, mogen uitmaken, in welke
opzichten wij onderdoen voor onze voorgangers) begeeren in zoo zuiver en
beheerscht mogelijk Hollandsch zoo klaar mogelijk te zeggen wat wij te
zeggen hebben.[6]

De Nieuwe Gidsers gaven er niet om, of zij al dan niet begrepen werden,
zij hadden lak aan "het publiek,"--wij zijn tot de menschheid
weergekeerd, waartoe wij wenschen te behooren, met wie wij wenschen te
leven om haar te begrijpen en wederkeerig door haar begrepen te worden.
En worden wij eens niet begrepen, dan vinden wij dat niet zoo tragisch,
omdat wij gereedelijk aannemen, dat het dan wel aan ons zal liggen ...
en aan onze "afkomst."

"Hoe zieker zenuwen, hoe
beter kunst"--is dus een echte Nieuwe Gids-gedachte. De uitslag heeft de
onjuistheid ervan aangetoond. Er is uit de overspannen sensitivisten ten
slotte een onleesbare wankunst voortgekomen.

Dus: "hoe gezonder zenuwen, hoe beter kunst?" Dat zou ik evenmin willen
zeggen, want wat ik voor juist houd is: "hoe _gevoeliger_ zenuwen, hoe
beter kunst," en gevoelige zenuwen, al zijn zij gezond (en zeker, dat
moeten zij, wil er blijvende kunst ontstaan, wel wezen), zullen altijd
licht-vatbaar blijken....

Overigens weet ik bij ondervinding, dat stoornissen in het zenuwgestel
een tijdlang bevorderlijk kunnen zijn voor de kunst-productie. Ik had
vroeger periodiek asthma-aanvallen; ik was gedwongen daarvoor
verdoovende geneesmiddelen te nemen; het vrijkomen uit die verdooving en
de beterschap was een verrukkelijke gewaarwording. Het gaf een soort
martelende en heerlijke eb-en-vloed in mijn leven, die zeer
"stemmingvol" was....

Toen de kwaal genas, miste ik dien eb-en-vloed terdeeg. Er was iets
leegs in die egale gezondheid. Nu na jaren het evenwicht zich hersteld
heeft, verlang ik heusch niet naar mijn eb-en-vloed terug....

----En nu wilt u weten, welke rol documenteele studie en verbeelding in
ons werk hebben?[7]

De documenteele _studie_ bepaalt zich tot: _leven_. Wij leven, wij
leiden ons leven en wij ondergaan het leven, gevoelig blijkbaar voor
indrukken. Bij dat leven denken wij zelden of nooit aan schrijven. Een
enkele maal teekenen wij wel eens iets op, dat wij curieus vinden en "om
te vergeten".... Juist die dingen gebruiken wij vaak niet.

Nu gaan wij aan het werk, met als archief: onze herinnering. Maar
vlak-af copieeren doen wi