het leven naar een zeker bestel laat zien. Dat
is voor mij, eerlijk gezegd, de grondfactor van het socialisme: het
hebben van een levensbeschouwing. De menschen die komen tot het
socialisme uit medelijden met de arbeiders, dat is voor mij niet het
ware! Je kunt net zoo goed medelijden hebben met koningen als met
arbeiders.... Neen, je moet er komen van den wetenschappelijken kant, of
zeg van den theoretischen kant, wat neerkomt op een behoefte aan een
wereldbeschouwing, die je bevredigt met het leven, die je het leven naar
vaste lijnen leert zien. Dat is hoe langer hoe meer het socialisme voor
mij geworden. Daardoor kunnen de persoonlijke dingen en wrijvingen je
minder raken....

--Dit, de lezer begrijpe het wel, was een vriendelijke uitval naar mij:
Ik had te voren verteld van mijn ervaringen en teleurstellingen in het
socialistisch kamp. Maar ik zou dien avond toch niet gaan slapen, zonder
een groote voldoening te hebben gesmaakt. Die komt nog.

Adama van Scheltema ging verder: Dat was net op het moment dat ik, in
die kunstzaak, na de tooneelwereld, een tipje van het handelsleven zag.
Dat was, evenals mijn tooneelleven, een geschiedenis van enkele maanden,
maar toch voldoende om de wereld niet op zijn gunstigst te zien.... Ik
had genoeg om te leven desnoods, op een heel bescheiden manier. Toen
dacht ik: Nu is het oogenblik gekomen, dat je alles er aan moet geven en
alleen voor je kunst leven. Die kunsthandel was toen een ding, waar heel
weinig omging. Ik zat altijd maar te schrijven in de leege kunstzalen,
waar nooit iemand kwam. Daar voor had ik altijd proza geschreven. Maar
toen mijn leven, dat zoo vol van zenuwen was geweest en vol van
veranderingen en zoeken wat tot rust kwam--ik was uitgeput en ging naar
buiten om wat op streek te komen,--toen is met diezelfde inkeer en
verzachting van het leven, dat mij nogal geknauwd had, in mij het
poetische leven naar boven gekomen, waar ik me heelemaal aan kon geven.
Toen had ik gevonden wat in mij eerst op andere wijze een uiting had
gezocht.

En nu is het wel mijn geluk geweest, dat die verschillende
tijdsomstandigheden samen kwamen en ik juist toen langs natuurlijken weg
tot de sociaal-democratie ben gekomen. De eerste uitgave waartoe ik kwam
was "Een weg van verzen", waarvoor moeilijk een natuurlijker titel zou
te vinden zijn, want langs die dingen ben ik eigenlijk tot "de partij"
gekomen. Ik kreeg geweldig op mijn kop, zooals dat gebeurt na een eerste
uitgave. Maar