, dat in een artikel getiteld Een in Juda de
afkondiging woordelijk afdrukte.

<48>

Bij ons thuis gingen we naar de diensten van de Gereformeerde Kerk en daar werd
dus niets voorgelezen of bekend gemaakt. Het weekblad De Heraut lazen we niet,
en ook prof. Kuypers poging tot uitleg ging ons dus voorbij. Wel hebben we -
enige tijd later, neem ik aan - N.J. de Graafs toespraak bij zijn ontslag-
aanvrage gelezen. Die maakte diepe indruk.

Ruim een week na de afkondiging, op 5 november, vergaderde het Convent. De
notulen vermelden: "De voorzitter herinnert er aan, dat het onlangs tot de
Rijkscommissaris gerichte verzoek inzake verordening 137/1940 niet van het
Convent is uitgegaan en dat niet alle in het Convent vertegen-woordigde kerken
daaraan hebben deelgenomen. In verband daarmede wordt het onderwerp antisemitisme
(zie verslag zesde vergadering, par. 13) van het agendum afgevoerd." Het
commentaar van ds. Buskes: "De Duitsers hebben ervoor gezorgd dat dit onderwerp
weer op de agenda is gekomen."

<49>

3. VERSCHERPING

a. De situatie (november 1940 - maart 1941)

Op 5 november werd president Roosevelt herkozen. Op 9 december begonnen de
Engelsen hun offensief in Noord-Afrika, aanvankelijk met succes.
Op 25 en 26 februari (1941) vond de grote staking in Amsterdam plaats, die als
"de februari-staking" de geschiedenis zou ingaan.
Op 13 maart executeerden de Duitsers 15 "Geuzen" (leden van een van de eerste
verzets-organisaties) en 3 februari-stakers: "de achttien doden", het bekende
gedicht van Jan Campert.

3 nov.: Eieren, aardappelmeel, sago, koekjes, gebak enz. zijn nu ook op de bon
evenals kaas. Er is haast niets dat zonder bon verkocht mag worden, en
verschillende dingen, zoals room en levertraan, koop je alleen op gecontroleerd
doktersadvies. Goede toiletzeep mag niet meer verkocht worden. Wel een
eenheidszeep, maar dat is bocht en nog op de bon ook. De schoolkinderen hebben
van vrijdag tot dinsdag vrij, vanwege de brandstofbesparing.
24 nov.: Erwten en bonen zijn nu ook op de bon maar ze zijn heel slecht te
krijgen, evenals boter en eieren.
(Dan volgt een typische vermelding die de hele oorlog door in diverse formuleringen
zal worden neergeschreven. JMS.) Men voorspelt dat er met Kerstmis oproer zal
komen, omdat de Moffen dan naar huis willen. Misschien zijn we dan met Nieuwjaar
van het hele gezeur af.
22 dec.: De dominees worden tegenwoordig, tenminste door de jongelui, afgemeten
naar de wijze waarop ze za