hristelijk geweten tussen de rassen moet bestaan." [1.26]

Men deed ook mededeling van inhoud en verzending van deze brief aan de permanente
commissie van het Ned. Israelitisch Kerkgenootschap. Het verzoek aan het bestuur
van de Wereldbond had een positief resultaat.

<32>

2. HET BEGIN

a. De situatie (mei - oktober 1940)

Nederland werd door de Duitse legers onder de voet gelopen en capituleerde.
Koningin Wilhelmina was met haar gezin gevlucht. De ministers waren in Londen:
een Regering in ballingschap.
De Oostenrijker Arthur Seyss-Inquart werd benoemd tot Rijkscommissaris over
het bezette Nederland. Op 29 mei nam hij het burgerlijke bestuur over en hield
ter gelegenheid daarvan een rede in de Ridderzaal, de plaats waar de Koningin
op Prinsjesdag de Troonrede placht voor te lezen. De nieuwe gezagsdrager
beloofde "het tot nu toe geldende Nederlandse recht in kracht te laten en het
Nederlandse volk geen vreemde ideologie op te dringen". Een andere uitspraak
in zijn rede:

"Wij Duitsers echter, die door dit land gaan met een blik die gescherpt is door
het begrip voor de waarden van de banden des bloeds en de ontbindingen des bloeds
in een volk, verheugen ons over de Nederlandse mensen. Wij verheugen ons over
de kinderen, wensen dat de jongens hier moedige, krachtige, energieke mannen en
de meisjes gelukkige moeders van grote gezinnen zullen worden. Wij gevoelen ons
heden, en in alle omstandigheden verantwoordelijk voor het goede bloed, want bloed
verplicht ook over uiterlijke feiten en ontbrekend begrip heen."

In de maand juni werden de overgebleven Engelse troepen geevacueerd uit Duinkerken.
De val van Parijs werd gevolgd door de capitulatie van heel Frankrijk. Vanaf 4 juli
was alleen luisteren naar de Nederlandse of Duitse radio toegestaan; in diezelfde
maand sprak de Koningin voor de eerste keer over radio Oranje.
Op 7 september vond de eerste grote Duitse luchtaanval op Londen plaats:
de "slag om Engeland" was begonnen. Eind september werd het drie-mogendheden
verdrag (Duitsland, Italie en Japan) bekendgemaakt.
Vanaf 1 oktober moesten de Nederlanders zich kunnen identificeren. Eind oktober
begon de aanval van Italie op Griekenland.

<34>

22 mei: morgen komen de schoenen op de bon, en binnenkort de textiel, zegt men,
de suiker was al op de bon.
18 juni: ook het brood wordt nu gedistribueerd, we eten er nu een prakje bij.
14 juli: morgen worden vel en andere levensmiddelen gedistribueerd.
4 aug.: H