in caeteris sensibus,
cum eos ad cognoscendum intendimus. Neque enim dicimus, Audi quid rutilet;
aut, olfac quam niteat; aut, gusta quam splendeat; aut, palpa quam fulgeat:
videri enim dicuntur haec omnia. Dicimus autem non solum, Vide quid luceat,
quod soli oculi sentire possunt; sed etiam, Vide quid sonet; vide quid
oleat; vide quid sapiat; vide quam durum sit. Ideoque generalis experientia
sensuum concupiscentia, sicut dictum est, oculorum vocatur; quia videndi
officium in quo primatum oculi tenent, etiam caeteri sensus sibi de
similitudine usurpant, cum aliquid cognitionis explorant.

55. Ex hoc autem evidentius discernitur quid voluptatis, quid curiositatis
agatur per sensus: quod voluptas pulchra, canora, suavia, sapida, lenia
sectatur; curiositas autem etiam his contraria tentandi causa, non ad
subeundam molestiam, sed experiendi noscendique libidine*. Quid enim
voluptatis habet videre in laniato cadavere quod exhorreas; et tamen sicubi
jaceat, concurrunt ut contristentur, ut palleant. Timent etiam ne in somnis
hoc videant; quasi quisquam eos vigilantes videre coegerit, aut
pulchritudinis ulla fama persuaserit. Ita et in caeteris sensibus, quae
persequi longum est. Ex hoc morbo cupiditatis, in spectaculis exhibentur
quaeque miracula. Hinc ad perscrutanda naturae (quae praeter nos est)
operta proceditur*, quae scire nihil prodest, et nihil aliud quam scire
homines cupiunt[283]. Hinc etiam, si quid eodem perversae scientiae fine
per artes magicas quaeritur. Hinc etiam in ipsa religione Deus tentatur,
cum signa et prodigia flagitantur, non ad aliquam salutem, sed ad solam
experientiam desiderata.

56. In hac tam immensa silva plena insidiarum et {196} periculorum, ecce
multa* praeciderim et a meo corde dispulerim, sicuti donasti me facere,
Deus salutis meae; attamen quando audeo dicere, cum circumquaque
quotidianam vitam nostram tam multa hujus generis rerum circumstrepant;
quando audeo dicere nulla re tali me intentum fieri ad spectandum, et vana
cura capiendum? Sane me jam theatra non rapiunt, nec curo nosse transitus
siderum, nec anima mea unquam responsa quaesivit umbrarum; omnia sacrilega
sacramenta detestor. A te, Domine Deus meus, cui humilem[284] famulatum ac
simplicem debeo, quantis mecum suggestionum machinationibus agit inimicus,
ut signum aliquod petam! Sed obsecro te per Regem nostrum, et patriam
Jerusalem simplicem, castam, ut quemadmodum a me longe est ista consensio,
ita sit semper longe atque longi