adipiscendae
Graeci Latinique inhiant, caeterarumque linguarum homines. Nota est igitur
omnibus, qui una voce si interrogari possent, {183} utrum beati esse
vellent, sine ulla dubitatione, velle responderent. Quod non fieret, nisi
res ipsa cujus hoc nomen est, eorum memoria teneretur.

[Sidenote: XXI. Quomodo memoria beatam vitam continet.]

30. Numquid ita ut* meminit Carthaginem qui vidit? Non: vita enim beata non
videtur oculis, quia non est corpus. Numquid sicut meminimus numeros? Non:
hos enim qui habet in notitia, non adhuc quaerit adipisci; vitam vero
beatam habemus in notitia, ideoque amamus*, et tamen adipisci eam volumus
ut beati simus. Numquid sicut meminimus eloquentiam? Non: quamvis enim* et
hoc nomine audito recordentur ipsam rem qui etiam nondum sunt eloquentes,
multique esse cupiant, unde apparet eam esse in eorum notitia; tamen per
corporis sensus alios eloquentes animadverterunt et delectati sunt et hoc
esse desiderant (quanquam nisi ex interiore notitia* non delectarentur,
neque hoc esse vellent nisi delectarentur); beatam vero vitam nullo sensu
corporis in aliis experimur. Numquid sicut meminimus gaudium? Fortasse ita.
Nam gaudium meum etiam tristis memini, sicut vitam beatam miser: neque
unquam corporis sensu gaudium meum vel vidi, vel audivi, vel odoratus sum,
vel gustavi, vel tetigi; sed expertus sum in animo meo quando laetatus sum,
et adhaesit ejus notitia memoriae meae, ut id reminisci valeam aliquando
cum aspernatione, aliquando cum desiderio, pro earum rerum diversitate de
quibus me gavisum esse memini. Nam et de turpibus gaudio quodam perfusus
sum, quod nunc recordans detestor atque exsecror; aliquando de bonis et
honestis, quod desiderans recolo, tametsi forte non adsunt, et ideo tristis
gaudium pristinum recolo.

31. Ubi ergo et quando expertus sum vitam meam beatam ut recorder eam, et
amem et desiderem? Nec ego tantum, aut cum paucis, sed beati prorsus omnes
esse volumus. Quod nisi certa notitia nossemus, non tam certa voluntate
vellemus. Sed quid est hoc quid si quaeratur a duobus, utrum militare
velint, fieri possit ut alter eorum velle se, alter nolle respondeat: si
autem ab eis quaeratur, utrum esse beati velint, uterque se statim sine
ulla dubitatione dicat optare; nec ob aliud velit ille militare, nec ob
aliud iste nolit, nisi ut beati sint? Num* forte quoniam alius hinc, alius
inde gaudet ita se omnes beatos esse velle consonant, quemadmodum
consonarent, si hoc interrogarentur, se