sibo eam ut pertendam ad te, dulce lumen. Quid dicis mihi?
Ecce ego ascendens per animum meum ad te qui desuper mihi manes. Transibo
et istam vim meam, quae memoria vocatur, volens te attingere unde attingi
potes, et inhaerere tibi unde inhaereri* tibi potest. Habent enim memoriam
et pecora et aves; alioquin non cubilia nidosve repeterent, non alia multa
quibus assuescunt, neque enim et assuescere valerent ullis rebus nisi per
{181} memoriam. Transibo ergo et memoriam, ut attingam eum qui separavit me
a quadrupedibus, et volatilibus coeli sapientiorem me fecit. Transibo et
memoriam; et ubi te inveniam, vere bona et secura suavitas? et ubi te
inveniam? Si praeter memoriam meam te invenio, immemor tui sum. Et quomodo
jam inveniam te, si memor non sum tui?

[Sidenote: XVIII. Non inveniretur ea res quae excidit, nisi memoria
teneretur.]

27. [Sidenote: Luc. 15, 8.]Perdiderat enim mulier drachmam, et quaesivit
eam cum lucerna, et nisi memor ejus esset, non inveniret eam. Cum enim
esset inventa, unde sciret utrum ipsa esset, si memor ejus non esset? Multa
me memini perdita quaesisse atque invenisse. Inde istud scio, quia cum
quaererem aliquid eorum, et diceretur mihi, Num forte hoc est, num forte
illud? tamdiu dicebam, Non est, donec id offerretur quod quaerebam. Cujus
nisi memor essem, quidquid illud esset, etiam si mihi offerretur non
invenirem, quia non agnoscerem. Et semper ita fit, cum aliquid perditum
quaerimus et invenimus. Verumtamen si forte aliquid ab oculis perit, non a
memoria, veluti corpus quodlibet visibile, tenetur intus imago ejus, et
quaeritur donec reddatur aspectui*. Quod cum inventum fuerit, ex imagine
quae intus est recognoscitur. Nec invenisse nos dicimus quod perierat, si
non agnoscimus; nec agnoscere possumus, si non meminimus: sed hoc perierat
quidem oculis, memoria tenebatur.

[Sidenote: XIX. Quid sit reminisci.]

28. Quid cum ipsa memoria perdit aliquid, sicut fit cum obliviscimur, et
quaerimus ut recordemur? Ubi tandem quaerimus, nisi in ipsa memoria? Et ibi
si aliud pro alio forte offeratur, respuimus, donec illud occurrat quod
quaerimus: et cum occurrerit, dicimus, Hoc est; quod non diceremus nisi
agnosceremus, nec agnosceremus nisi meminissemus. Certe ergo obliti
fueramus. An* non totum exciderat, sed ex parte qua tenebatur pars alia
quaerebatur; quia sentiebat se memoria non simul volvere quod simul
solebat, et quasi detruncata consuetudine claudicans, reddi quod deerat
flagitabat? Tanquam