gebed voor de dooden
uitspreekt, een der meest aangrijpende tooneelen, die mij tijdens
mijn verblijf onder de Zuid-Slaven getroffen hebben.

Wij willen thans kortelijk de verplichtingen en voorrechten van de
leden dezer cooeperatieve vereenigingen--want dat zijn die familien
eigenlijk--opnoemen. Elk lid heeft zijn aandeel in de winsten;
hij heeft recht op voeding, huisvesting en kleeding, die voor
gemeenschappelijke rekening verschaft worden. De vereeniging kent noch
graden, noch privilegien; maar de leeftijd en de sekse kunnen de aan
ieder toekomende rechten binnen zekere grenzen beperken. Zoodra hij
zijn achttiende jaar volbracht heeft, mag een jonkman mede zijne
stem uitbrengen; tevens verkrijgt hij daardoor het recht op het
hem toekomende deel van de winst. Gewoonlijk nemen de vrouwen geen
deel aan de beraadslagingen; slechts in buitengewone gevallen wordt
haar gevoelen gevraagd, zoo als bij voorbeeld, als er sprake is van
verhuizing of van den verkoop van het familiegoed. De familieraad
wordt steeds des avonds gehouden, na afloop van den maaltijd, als
de arbeid geheel ten einde is; des zomers vergadert men in de open
lucht. De domacin doet verantwoording van het door hem gevoerde
beheer; het gaat in die vergadering doorgaans zeer kalm en rustig
toe; de minderheid, zoo zij er is, onderwerpt zich zwijgend aan de
beslissing der meerderheid; in den regel wordt er zelfs in het geheel
niet gestemd: de overgelegde rekeningen worden goedgekeurd, en de
voorstellen omtrent de verdere exploitatie van het gemeenschappelijk
kapitaal bij akklamatie en zonder tegenspraak aangenomen. Maar men
verwacht nu ook van den domacin, wien zoo groot vertrouwen geschonken
wordt, dat hij niet, zonder vooraf hare toestemming te vragen, bij
koop of verkoop tot eenigszins aanzienlijk bedrag, of op andere wijze,
de maatschap geldelijk verbinden zal. Daar de huwelijken in Montenegro
aan zekeren regel onderworpen zijn--zoodat, bij voorbeeld, de oudere
dochter voor de jongere moet trouwen, en de huwbare dochters voor de
zoons--moet de domacin voor de handhaving van dien regel zorgen en
niet al te spoedig en te onbedacht zijne toestemming geven tot eene
nieuwe echtverbintenis, omdat elk jonggetrouwd paar een nieuwe last
is voor de vereeniging.

Doch ook een nieuwe bron van inkomst: want elke winst die, op
welke wijze ook, aan een der leden te beurt valt, moet der geheele
vereeniging ten goede komen; en wie op dit stuk bedrog zou willen
plegen, zou