The Project Gutenberg eBook, Gwaith Alun, by Alun, Edited by Owen M.
Edwards, Illustrated by John Thomas

This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.net

Title: Gwaith Alun

Author: Alun

Release Date: February 1, 2005 [eBook #14865]

Language: Welsh

Character set encoding: ISO-646-US (US-ASCII)

***START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK GWAITH ALUN***

Transcribed from the 1909 Ab Owen edition by David Price, email
ccx074@coventry.ac.uk

GWAITH ALUN

[John Blackwell (Alun): alun0a.jpg]

[Gwaith Alun: alun0b.jpg]

Rhagymadrodd.

Ganwyd John Blackwell (_Alun_) mewn bwthyn ger y Wyddgrug yn 1797. Un o
Langwm oedd ei fam--gwraig ddarbodus a meddylgar; a dilynai ei mab hi i'r
seiat a'r Ysgol Sul, gan hynodi ei hun fel dysgwr adnodau ac adroddwr
emynau. Mwnwr call, dwys, distaw, oedd ei dad, a pheth gwaed Seisnig
ynddo; cydymdeimlai yntau a'i fachgen.

Yn unarddeg oed, heb addysg ysgol ond yn awyddus am wybodaeth,
prentisiwyd ef gyda chrydd oedd yn fardd. Pan yn ddwy ar bymtheg, wedi
bwrw ei brentisiaeth, medrai fforddio prynnu llyfrau; a cherddai'n aml i
Gaer i chwilio'r siopau. Derbyniai gylchgronau, prynnai lyfrau Cymraeg,
chwiliai am feirdd. Llenorion yr ardal oedd ei gyfeillion, y gynghanedd
ei hoffter.

Yn 1823 disgleiriodd fel seren yn awyr Eisteddfod Cymru. Yn Eisteddfodau
Rhuthyn, Caerwys a'r Wyddgrug tynnodd sylw; gyda'i awdl Genedigaeth
Iorwerth II. yn y gyntaf, a chyda'i awdl Maes Garmon yn yr olaf. Yr oedd
ei fryd erbyn hyn ar gymeryd urddau eglwysig, a chafodd noddwyr caredig.

Yn 1824 aeth i'r Beriw, pentref hyfryd ger y fan yr abera afon Rhiw i
afon Hafren. Yma dysgai Ladin a Groeg gyda'r ficer, y Parch. Thomas
Richards. Yn y lle tawel Seisnig hwn, cymerodd ei awen edyn ysgafnach,
cywreiniach. Clerigwyr pobtu'r Hafren oedd ei gyfeillion, ac yn eu mysg
yr oedd Gwallter Mechain ac Ifor Ceri. Yma, at Eisteddfod y Trallwm, y
cyfansoddodd ei draethawd gorchestol ar yr iaith Gymraeg.

Yn Rhagfyr, 1825, ymaelododd yng Ngholeg yr Iesu, Rhydychen; pasiodd ei
arholiad gradd olaf ym Mai, 1828. Ymdrechodd yn galed; a'i fryd ar
lwyddiant yn yr arholiadau, ar astudio llenyddiaeth Gymreig, ac ar
ymbaratoi at waith pwysig ei fywyd. Gloewodd ei awen, a dysgo