et
laetitiam_, aut _exsultabant ossa mea_, quae _humiliata_ non erant.

[Sidenote: XVI. Categorias Aristotelis et liberalium artium libros per se
intellexit.]

28. Et quid mihi proderat quod annos natus ferme viginti, cum in manus meas
venissent Aristotelica quaedam, quas appellant decem Categorias, (quarum
nomine, cum eas rhetor Carthaginensis magister meus buccis typho
crepantibus commemoraret, et alii qui docti habebantur, tanquam in nescio
quid magnum et divinum suspensus inhiabam,) legi eas solus et intellexi?
Quas cum contulissem cum eis qui se dicebant vix eas, magistris
eruditissimis, non loquentibus tantum, sed multa in pulvere depingentibus,
intellexisse, nihil inde aliud mihi dicere potuerunt, quam ego solus apud
meipsum legens cognoveram. Et satis aperte mihi videbantur loquentes de
substantiis, sicuti est homo; et quae in illis essent, sicuti est {61}
figura hominis, qualis sit; et statura, quot pedum sit; et cognatio, cujus
frater sit; aut ubi sit constitutus; aut quando natus; aut stet, aut
sedeat; aut calceatus vel armatus sit; aut aliquid faciat; aut patiatur
aliquid: et quaecumque in his novem generibus, quorum exempli gratia
quaedam posui, vel in ipso substantiae genere innumerabilia reperiuntur.

29. Quid hoc mihi proderat, quando et oberat? cum etiam te, Deus meus,
mirabiliter simplicem atque incommutabilem, illis decem praedicamentis
putans quidquid esset omnino comprehensum, sic intelligere conarer, quasi
et tu subjectus esses magnitudini tuae aut pulchritudini, ut illa essent in
te quasi in subjecto, sicut in corpore; cum tua magnitudo et tua
pulchritudo tu ipse sis, corpus autem non eo sit magnum et pulchrum quo
corpus est; quia etsi minus magnum et minus pulchrum esset, nihilominus
corpus esset. Falsitas enim erat quam de te cogitabam, non veritas; et
figmenta miseriae meae, non firmamenta beatitudinis tuae. Jusseras enim, et
ita fiebat in me, ut terra [Sidenote: Gen. 3, 18. 19. vid.
Sabatier.]_spinas et tribulos pareret mihi, et cum labore_ pervenirem ad
_panem meum_.

30. Et quid mihi proderat quod omnes libros artium quas liberales vocant,
tunc nequissimus malarum cupiditatum servus per meipsum legi et intellexi,
quoscumque legere potui? Et gaudebam in eis, et nesciebam unde esset
quidquid ibi verum et certum esset. Dorsum enim habebam ad lumen, et ad ea
quae illuminantur, faciem: unde ipsa facies mea, qua illuminata cernebam,
non illuminabatur. Quidquid de arte loquendi et disserendi, q