bium
quin substantialia cum sint bona, primo sint bono similia ac per hoc hoc
ipsum bonum erunt; nihil enim illi praeter se ipsum simile est. Ex quo fit
ut omnia quae sunt deus sint, quod dictu nefas est. Non sunt igitur
substantialia bona ac per hoc non in his est esse bonum; non sunt igitur in
eo quod sunt bona. Sed nec participant bonitatem; nullo enim modo ad bonum
tenderent. Nullo modo igitur sunt bona.

Huic quaestioni talis poterit adhiberi solutio. Multa sunt quae cum
separari actu non possunt, animo tamen et cogitatione separantur; ut cum
triangulum uel cetera a subiecta materia nullus actu separat, mente tamen
segregans ipsum triangulum proprietatemque eius praeter materiam
speculatur. Amoueamus igitur primi boni praesentiam paulisper ex animo,
quod esse quidem constat idque ex omnium doctorum indoctorumque sententia
barbararumque gentium religionibus cognosci potest. Hoc igitur paulisper
amoto ponamus omnia esse quae sunt bona atque ea consideremus quemadmodum
bona esse possent, si a primo bono minime defluxissent. Hinc intueor aliud
in eis esse quod bona sunt, aliud quod sunt. Ponatur enim una eademque
substantia bona esse alba, grauis, rotunda. Tunc aliud esset ipsa illa
substantia, aliud eius rotunditas, aliud color, aliud bonitas; nam si haec
singula idem essent quod ipsa substantia, idem esset grauitas quod color,
quod bonum et bonum quod grauitas--quod fieri natura non sinit. Aliud
igitur tunc in eis esset esse, aliud aliquid esse, ac tunc bona quidem
essent, esse tamen ipsum minime haberent bonum. Igitur si ullo modo essent,
non a bono ac bona essent ac non idem essent quod bona, sed eis aliud esset
esse aliud bonis esse. Quod si nihil omnino aliud essent nisi bona neque
grauia neque colorata neque spatii dimensione distenta nec ulla in eis
qualitas esset, nisi tantum bona essent, tunc non res sed rerum uideretur
esse principium nec potius uiderentur, sed uideretur; unum enim solumque
est huiusmodi, quod tantum bonum aliudque nihil sit. Quae quoniam non sunt
simplicia, nec esse omnino poterant, nisi ea id quod solum bonum est esse
uoluisset. Idcirco quoniam esse eorum a boni uoluntate defluxit, bona esse
dicuntur. Primum enim bonum, quoniam est, in eo quod est bonum est;
secundum uero bonum, quoniam ex eo fluxit cuius ipsum esse bonum est, ipsum
quoque bonum est. Sed ipsum esse omnium rerum ex eo fluxit quod est primum
bonum et quod bonum tale est ut recte dicatur in eo quod est esse bonum.
Ipsum igitur