progenies tenderetur: sanctum uero spiritum neque patrem
esse neque filium atque ideo in illa natura nec genitum nec generantem sed
a patre quoque procedentem uel filio; qui sit tamen processionis istius
modus ita non possumus euidenter dicere, quemadmodum generationem filii ex
paterna substantia non potest humanus animus aestimare. Haec autem ut
credantur uetus ac noua informat instructio. De qua uelut arce religionis
nostrae multi diuersa et humaniter atque ut ita dicam carnaliter sentientes
aduersa locuti sunt, ut Arrius qui licet deum dicat filium, minorem tamen
patre multipliciter et extra patris substantiam confitetur. Sabelliani
quoque non tres exsistentes personas sed unam ausi sunt affirmare, eundem
dicentes patrem esse qui filius est eundemque filium qui pater est atque
spiritum sanctum eundem esse qui pater et filius est; ac per hoc unam
dicunt esse personam sub uocabulorum diuersitate signatam.

Manichaei quoque qui duo principia sibi coaeterna et aduersa profitentur,
unigenitum dei esse non credunt. Indignum enim iudicant, si deus habere
filium uideatur, nihil aliud cogitantes nisi carnaliter, ut quia haec
generatio duorum corporum commixtione procedit, illic quoque indignum esse
intellectum huiusmodi applicare; quae res eos nec uetus facit recipere
testamentum neque in integro nouum. Nam sicut illud omnino error eorum non
recipit ita ex uirgine generationem filii non uult admittere, ne humano
corpore polluta uideatur dei fuisse natura. Sed de his hactenus; suo enim
loco ponentur sicut ordo necessarius postularit.

Ergo diuina ex aeterno natura et in aeternum sine aliqua mutabilitate
perdurans sibi tantum conscia uoluntate sponte mundum uoluit fabricare
eumque cum omnino non esset fecit ut esset, nec ex sua substantia protulit,
ne diuinus natura crederetur, neque aliunde molitus est, ne iam exstitisse
aliquid quod eius uoluntatem exsistentia propriae naturae iuuaret atque
esset quod neque ab ipso factum esset et tamen esset; sed uerbo produxit
caelos, terram creauit, ita ut caelesti habitatione dignas caelo naturas
efficeret ac terrae terrena componeret. De caelestibus autem naturis, quae
uniuersaliter uocatur angelica, quamuis illic distinctis ordinibus pulchra
sint omnia, pars tamen quaedam plus appetens quam ei natura atque ipsius
auctor naturae tribuerat de caelesti sede proiecta est; et quoniam
angelorum numerum, id est supernae illius ciuitatis cuius ciues angeli
sunt, imminutum noluit conditor perman