r cirkels: zij deelen elkander hun
kracht van strooming mede, en dikwijls is het moeilijk te onderscheiden
of de wijdere cirkel het leven en de beweging opwekt in den kleineren
kring, dan wel of de algemeene richting niet eerder ontstaat als een
samentelling en uitkomst van het pogen en dringen en zich uiten van al
die kleinere en kleinste kringen.
Er is een Europeesch geestesleven. Men heeft in Noorwegen den looden
druk der restauratie van het oude gevoeld, al hebben de congressen der
Restauratie-jaren er hun invloed niet laten gelden; en toen de
Juli-revolutie van 1830 uitbrak en zegevierde, toen ondervond men de
verruiming van het leven ook in het Noorden,--de Juli-revolutie die een
verburgerlijking was van de groote Omwenteling. Zij was immers een
voortzetting en een vervolg van de kosmopolitische beweging, maar nu
binnen de landsgrenzen van ieder volk, evenals Wergeland en zijn
genooten een nationale transpositie volvoerden van de geestesmuziek der
Steffens' en Oehlenschlaegers uit het begin der eeuw[20].
* * * * *
Wordt het nu mogelijk, na dezen rondgang door den tijd, zich een idee te
maken van het jaar 1828, Ibsen's geboortejaar?
Het is een schemerjaar. Nog heerscht er stilte in de wereld. Maar in die
stilheid dreunt eerstens een klank door van den machtigen storm die over
Europa heengetrokken is, en die voor een tijd is ondergegaan in een
duister zwijgen;--tegelijk ook rijst er een gerucht van komende dingen.
Bleek besloten ligt nog de dag, maar in zijn blankheid en nauw gebroken
rust spiegelt hij de voorbijgegane en de naderende uren in een witten
nevelspiegel van trillende onzekerheid en onwezenlijkheid.
Dagschemering, morgenstond van herinnering, van berouw, van
voorgevoelens!
* * * * *
Wie in dat jaar 1828 werd geboren, diens jeugd ligt als in een lijst
tusschen de Juli-revolutie van 1830 en de Februari-revolutie van 1848:
de Juli-revolutie die een opfrisschende windvlaag is, de Februari-
revolutie welke dieper lagen van het volksbewustzijn omwoelt en die
evenbeeld wil worden van de groote Omwenteling.
Hoe moest het hart opengaan van den twintigjarige, als daar in 1848 bij
zijn intreden in het mannelijk leven de onstuimige tijd hem de belofte
toewaaide van de expansie en uitbreiding van het leven! Maar licht en
schaduw gaan in de aanstaande jaren met elkander afwisselen, druk en
verruiming vervangen elkaar, vrijheid strijdt met abs
|