eet niet hoe dankbaar of ik ben, dat ik
dat boek heb gelezen. Ook kreeg ik een brief van een dame, die had een
neef, en die neef was ook zoo. Of ik een vereeniging wou stichten die
dergelijke degenere's onder haar hoede nam en door het leven leidde. Dat
was natuurlijk niets voor mij ... Maar aan den anderen kant hoorde ik
van een dame, die had daar haar eigen man in herkend, en die man had
zich zelf herkend en nu kwamen al die zenuwverschijnselen weer bij 'm
terug. Tusschen twee haakjes: die man was heelemaal niet mijn model
geweest. Maar dat ziet u nu wel in: van een eigenlijke bepaalde werking
van een boek kun je moeilijk spreken: dat hangt zooveel af van je
individuen. Ik bijvoorbeeld heb die neiging tot melancholie in me gehad
en een boek van Coenen zal me beroerder maken dan ik ben, doordat ik
meen iets te herkennen dat ik ook in mijn binnenste voel. Ik leef
verschrikkelijk onder den invloed van atmospheer. Komt er een
zonnestraaltje binnen dan ben ik een ander mensch. Maar nu komt er zoo'n
akelige regendag, somber, luguber, kil ... dan ben ik te ellendig om te
denken. Maar dat is geen pessimisme. Dat is melancholische stemming. Ik
kan slecht tegen donker weer in ons klimaat. Daarom heb ik zoo'n
heerlijk gevoel in de bergen. Daar mag 't zoo hard regenen als 't wil,
die beroerde stemmingen die ik hier soms heb krijg ik daar niet. Zoo
kan ik ook niet tegen een groote stad. Als ik in Parijs of in Berlijn
ben, dan loop ik er zoo gauw mogelijk weer uit. Ik zou nooit in een stad
willen wonen die meer dan 500.000 inwoners heeft. Dat is voor mij het
maximum. Ik geef je alle mooie dingen die er zijn cadeau: ik kan er
haast niet van genieten, zoo drukt mij een groote stad. Ik geniet er het
meest van als ik er weer uit ben.

VOOR EN TEGEN VAN MENSCH-ONTLEDENDE LITERATUUR.

Kijk: er zijn natuurlijk ook menschen wier levensopvatting eenvoudig is:
literatuur. Die alles kennen uit de boeken. En dat is de schaduwzijde
die het voordeel na zich sleept. Maar vele menschen, als die zich
eenvoudig moesten vergenoegen met hun eigen ondervinding--gesteld dat we
eens kunnen aannemen: er is geen bellettrie, er zijn geen boeken die den
omgang en de botsingen van de menschen met elkaar weergeven,--dan geloof
ik dat die menschen een heeleboel aan levensopvatting zouden missen wat
ze nu wel hebben, en dat ze een heeleboel armer en bekrompener zouden
worden. Door eigen ondervinding weten de menschen eigenlijk maar van
heel kleine kring