f,
antauxmajstro de Gorki. Pri klopodoj kaj suferoj, pri malbelaj
domoj, kie morto kaj mizero dancas kune, kantis la verkisto plej
sxatata. Dum tuta vivo Zamenhof amis la popolon laboreman kaj
preferis logxi en kvartaloj gxiaj for el mondana societo.

Tiuj homoj estas fine la oferoj cxefaj de l' incitoj intergentaj.
En okazoj de bucxado, ili cxiam unuarange devas pagi per sango
sia kaj trankvilo. Tra tuta mondo malricxuloj ja sopiras al paco
kaj progreso. Kiam ili vespere, lacaj, revenas al hejmo griza,
ilia penso sercxas al lumo, ilia sento revas al manoj por premi
frate en la siaj trans maroj kaj sxtatlimoj. "Laboristoj
cxiulandaj unuigxu!" baldaux poste jam farigxis devizo de l'
amasoj. Sed muroj staras inter ili, dikaj, altaj, cxefe lingvaj.
Rompu, rompu tiujn murojn! pensadis juna Zamenhof. La lingvo
helpa de l' homaro devas esti por cxiuj facila. Rapido, logiko
devas regi gxian fundamenton.

De tiam li komencis sercxadi ion novan per provajxoj artaj.

Cxu lingvo povas arte konstruigxi, bazite sur sola logiko?
demandis sin la junulo, kaj sercxis materialon por vortaro. Kial
ne konsenti pri vortetoj plej mallongaj, kiel _ba_, _ca_, _da_,
_be_, _ce_, _de_, _ab_, _ac_, _ad_, _eb_, _ec_, _ed_, kaj arbitre
fiksi cxies sencon difinitan? Ne eble, li ekvidis tuj. Tiajn
vortojn ecx li mem ne povis lerni. Ilin memori superus homan
forton.

Vivantajn vortojn lingvo devas havi, se gxi celas vivi mem.
Cxerpi el komuna fonto de euxropaj lingvoj, jen la solvo. Vortaro
latina-germana estus la plej internacia. Angloj, Francoj,
Hispanoj kaj Italoj, Holandanoj, Germanoj, Skandinavoj kaj ecx
Slavoj konus gxiajn elementojn kiel eble la plej multajn. Vortoj
kiel _horo_, _karto_, _vino_, _bruna_, kaj ceteraj apartenas ja
samtempe al dek tri gxis dudek lingvoj. Elekto devus esti kvazaux
vocxdonado de l' plejmulto. Tamen homa lingvo estas afero
grandega. Ricxegaj gramatikoj, dikaj vortaroj, dek miloj da
esprimoj timigis junan Zamenhof. Kiel iri gxis plenfino?

Iam, sur la strato, fajrera ekkompreno trankviligis lin. "Unu
fojon, kiam mi estis en la sesa aux sepa klaso de la gimnazio, mi
okaze turnis la atenton al la surskribo _sxvejcarskaja_
(pordistejo), kiun mi jam multajn fojojn vidis, kaj poste al la
elpendajxo _konditorskaja_ (sukerajxejo). Cxi tiu _-skaja_
ekinteresis min, kaj montris al mi, ke la sufiksoj donas la
eblon, el unu vorto fari aliajn vortojn, kiujn oni ne bezonas
aparte ellernadi. Cxi tiu penso ekposedis min tute