un aux
alian reformeton. Demokrate Zamenhof auxskultis cxiujn, kaj
raportis en gazeto _La Esperantisto_ kun fidela zorgo. Sed la
sxangxoj proponitaj kontrauxis unu la alian. La unua rondo de l'
adeptoj spertis samon, kiel la auxtoro jam pli frue: nome, kio
sxajnas bela sur papero, tio montrigxas ofte nepraktika en la
vivo. Plie kio placxas al la unu, tio gxuste plej malplacxas al
alia. Kial do riski la mirindan vivantecon de la lingvo per
dangxeraj rompoj?

En 1894 okazis du vocxdonoj de la centra Ligo. Ambauxfoje la
plejmulto rifuzis cxiujn sxangxojn. De tiam la movado kreskis
pli rapide.

Kontraux reformado staris cxefe kaj ecx fanatike markizo de
Beaufront. En Gxenevo li cxeestis la kongreson, kaj protestis kun
indigno kontraux la gazetoj, kiuj uzas novajn formojn. [1]
Memoriginte la oferon de siaj propraj preferoj pri lingvo, li
teatre kisis sian Majstron sur estrado de l' cxambrego. Tiu sceno
videble gxenis Zamenhof. En angulo de l' salono murmuris vocxo de
Bourlet: "Judasa kiso".

Honesta kaj lojala, la Doktoro ne sxatis kredi la kulpigon. Kun
dankemo li repensis pri sindona laborado de l' propagandisto
franca: Lia karaktero kaj ideoj povis esti ne placxaj, sed lia
merito restis granda.

En auxtuno post Kembrigxo kunvenis en Parizo estraro de la
"Delegitaro por elekto de lingvo internacia". Fondita de Pariza
logikisto Couturat kun helpo de l' Esperantistoj, gxi kolektis la
subskribojn de multnombraj societoj aprobantaj la ideon pri
helplingvo. Gxi celis peti l' Asocion de l' Akademioj, ke gxi
elektu oficiale unu lingvon. La respondo estis nea.

Tiam la fondintoj kunvokis al Parizo komitaton de scienculoj
diverslandaj. Tri aux kvar cxeestis mem. [2] La ceteraj sendis
cxu amikon, cxu sekretarion. Oni petis Zamenhof, ke li nomu
advokaton por Esperanto. Li proponis de Beaufront, kiel
prezidanton de la Franca Societo propaganda. Li ne volus lin
ofendi per alia prefero, kaj deziris montri al li fidon kaj
dankemon.

Tiu fido estis trompata. Anstataux defendi la lingvon en la nomo
de lia sendinto, la markizo rekomendis mem projekton prezentitan
sub la nomo "Ido". Gxi enhavis gravajn sxangxojn de finigxoj,
vortaro, kaj gramatiko. Couturat gxin subtenis, cxar preparis
kune. Tiel nur Esperanto ne havis veran defendanton, dum cxiaj
sistemoj, _Spokil_, _Parla_, _Bolak_, ricevis advokaton, ofte
auxtoron mem. Kredante, ke Zamenhof konsentos kun de Beaufront,
la komitato decidis elekti Esperanton kun sxangxoj laux la