en cxapitro VII.

[6] El projektata Alvoko al Kongreso por neuxtrale-homa religio.

[7] El manuskripto pli supre jam citita.

[8] El sama.

CXAPITRO XII.

Homo cxe Morto.

Milito -- En Varsovio. -- Pri hebrea nacianismo. -- Letero al
Diplomatio. -- Batalo kaj mizero. -- Cxagreno de la Majstro. --
La vivcelo. -- Letero pri homaranismo. -- Projektita Kongreso.
-- Rusa Revolucio. -- Lasta korbato. -- Enterigo.
Lia kredo. -- Pri senmorteco de l' animo. -- Pri junula krizo --
Pri Krista instruo. -- Abdul-Baha. -- Kuracisto de l' Homaro.
-- Grandeco de Zamenhof.

Homaron Vi kreis perfekte kaj bele,
Sed gxi sin dividis batale;
Popolo popolon atakas kruele,
Frat' fraton atakas sxakale.

Tiuj versoj ehxadis en memoro Zamenhofa dum oktaga reveturado al
Varsovio, senpaka, sensegxa, senmangxa, senhora, en vagonoj
plenegaj, tra Skandinavio-Peterburgo. Lia edzino kunestadis,
cxiam vigla, senlaca, flegema.

Malsano kaj malgxojo lin premis cxe koro. Hejme li restadis nun.
Li povis nek marsxi, nek spiri facile. Cxirkauxe la batalo
teruris. Pafilegoj ektondris cxiam pli proksime. Flugsxipoj
jxetis bombojn sur la urbon. Ecx unu falis en la straton Dzikan.
Sed ne tio lin timigis. Al penso pri morto li jam kutimigxis. Kio
estas ja dangxero? Pli akraj, pli doloraj estis la malamo kaj
sxovinistaj pasioj cxie nun ellasataj, kiel bojemaj tigroj el
kagxo. Super tuta mondo subite falis dronego je mallumo, mensogo,
malmoralo. La milito venenis cxion. Dume suferis senkulpuloj kaj
heroe falis amasege.

En Varsovio la vivado farigxis abomena. Rusaj armeoj plenigis la
urbon. Kozakoj trarajdis. Cxerkesoj tramarsxis, kantante
lauxritme rabkantojn. La Poloj tremis, sed pli tremis la Hebreoj.
Kontraux ili turnigxis la incitoj. Ilia lingvo similas la
germanan: "Spionoj!" Ili ne montris entuziasmon: "Perfiduloj!" Al
rusa guberniestro pluvis anonimaj kulpigoj kontraux judaj
butikistoj. Multaj estis mortpafitaj. Rusofila gazetisto atakis
ecx Zamenhof, "dangxeran internaciulon". Mi lin vidis en
printempo 1915 malsanan, malfortan, kun animo dissxirita pro la
malamo inter homoj. Li laboris super projekto de alvoko al
kongreso homarana.

Nur al tuthomaraj celoj li volis fordoni sian fervoron. Dum la
tuta mondo diskolerigxis en kontrauxaj sxovinismoj, li restis
fidela je sia idealo. Por la Pariza Kongreso li jam rifuzis
partopreni je kunveno por fondo de Hebrea Ligo. La 30-an de junio
1914 li skribis al la organizantoj