. Ecx ne falsa jxuro.
Cxar cxiuj tiajxoj farigxas pleje kontraux homoj, kiujn oni malamas,
aux kiuj estas sensignifaj kaj ne rilatas al ni.

FOLDAL
Sed la plej fia do, John Gabriel?

BORKMAN
(emfaze) La plej fia estas la misuzo de fido pere de amiko.

FOLDAL
(iom dubinde) Jes, sed auxskultu nun --

BORKMAN
(ekinterrompe) Kion vi intencas diri! Mi vidas tion laux via aspekto.
Sed tio ne estas trafa. La homoj, kiuj havis siajn valorpaperojn en
la banko, ili ekhavus sian tuton reen. Cxiun opan grajnon! -- Ne, vi
sciu, -- la plej fia kion homo povas fari, estas misuzi la leterojn
de amiko, -- aperigi por la tuta mondo tion, kio estis konfidita al
unu sola, duope, kvazaux flustro en malplena, malhela, sxlosita
cxambro. Tiu homo, kiu povas utiligi tiajn rimedojn, li estas tute
trae venenigita kaj infektigita de la moralo de la superfripono. Kaj
tian amikon mi havis. -- Kaj li estis tiu, kiu frakasis min.

FOLDAL
Mi ja scietas al kiu vi aludas.

BORKMAN
Ne estis faldajxo en mia tuta konduto, kiun mi ne kuragxis malkasxi
por li. Kaj kiam venis la momento, jen li direktis kontraux mi la
armilojn, kiujn mi mem estis lin donintaj enmane.

FOLDAL
Mi neniam povis kompreni, kial li --. Ja, subparoligxis tamen multe
tiam.

BORKMAN
Pri kio subparoligxis? Diru. Mi ja scias nenion. Cxar mi ja tuj --
izoligxis. Pri kio la homoj subparolis, Vilhelm?

FOLDAL
Vi estus ja ministro, oni diris.

BORKMAN
Ofertigxis al mi. Sed mi rifuzis.

FOLDAL
Do ne staris al li en la vojo.

BORKMAN
Ho ne; ne estis tial, ke li perfidis min.

FOLDAL
Nu, _en tiu okazo_ mi vere ne komprenas --

BORKMAN
Mi tamen povas diri al vi, Vilhelm.

FOLDAL
Nu?

BORKMAN
Estis -- iaspeca virina historio, vi sciu.

FOLDAL
Virina historio? Ne do, John Gabriel --?

BORKMAN
(interrompante) Jes, jes, jes, -- pri tiuj malnovaj, stultaj
historioj ni ne plu parolu. -- Nu, ministro farigxis nek li nek
mi.

FOLDAL
Sed alte supren li atingis.

BORKMAN
Kaj mi en la abismon.

FOLDAL
Ho, estas terura tragedio --

BORKMAN
(kapsignas al li) Preskaux same terura kiel la _via_, sxajnas al mi,
kiam mi pripensas.

FOLDAL
(naive) Jes, ecx same terura.

BORKMAN
(ridas silente) Sed rigardata de alia flanko, vere estas kvazaux iu
komedio.

FOLDAL
Komedio? Tio cxi?

BORKMAN
Jes, tiel kiel sxajnas, ke gxi evoluas nun. Cxar nun vi auxdu --

FOLDAL
Nu do?

BORKMAN
Jes; vi ja ne renkontis Frida, kiam vi venis.

FOLDAL
Ne.

BORKMAN
Dum