ELLA RENTHEJM
(senspire) Cxu tiel estis por vi tiam?

BORKMAN
Sxajnas al mi tiel.

ELLA RENTHEJM
Ke _mi_ estis la plej kara, kiun vi sciis?

BORKMAN
Jes, sxvebas antaux mi io tia.

ELLA RENTHEJM
Kaj tiam tamen estis pasintaj jaroj kaj tagoj, post kiam vi perfidis
min -- kaj edzinigis alian -- iun alian!

BORKMAN
Perfidis vin, vi diras? Vi certe komprenas, ke estis pli altaj
konsideroj, -- nu do, _aliaj_ konsideroj, -- kiuj devigis min. Sen
_lia_ kunhelpo mi povus nenien veni.

ELLA RENTHEJM
Do perfidis min pro -- pli altaj konsideroj.

BORKMAN
Mi ne povis senesti lian helpon. Kaj li postulis _vin_, kiel prezon
por la helpo.

ELLA RENTHEJM
Kaj vi pagis la prezon. Tutplene. Sen marcxandado.

BORKMAN
Ne havis elekton. Devis venki aux fali.

ELLA RENTHEJM
(rigardas lin, la lipoj tremetantaj) Cxu tio povas esti vero, kion vi
diras, ke mi estis por vi la plej kara en la mondo?

BORKMAN
Kaj tiam kaj poste, -- longe longe poste.

ELLA RENTHEJM
Kaj vi tamen marcxandis min for. Marcxandadis pri la rajto de via amo
kun alia viro. Vendis mian amon por -- por bankestra ofico!

BORKMAN
(sombre kaj kurbigite) La deviga neceso estis super mi, Ella.

ELLA RENTHEJM
(ekstaras sovagxe kaj skuite de la sofo) Krimulo!

BORKMAN
(skuigxas sed regas sin) Tiun vorton mi auxdis antauxe.

ELLA RENTHEJM
Ho, ne pensu ke mi aludas al tio, kion vi krimis kontraux legxo kaj
juro de la lando! La utiligo, kiun vi faris de cxiuj tiuj akcioj kaj
obligacioj -- aux kio ajn, kio tio estis, -- kiom vi pensas, ke mi
zorgas pri gxi! Se mi havus permeson stari proksime al vi, kiam cxio
disfalis sur vin --

BORKMAN
(strecxite) Kio tiam, Ella?

ELLA RENTHEJM
Kredu min, mi tolerus cxion gxoje kun vi. La malhonoron, la
ruinigxon, -- cxion, cxion mi helpus vin porti --

BORKMAN
Cxu vi tion volus? Cxu povus?

ELLA RENTHEJM
Kaj volus kaj povus. Cxar tiam mi ja ne sciis pri via granda, terura
krimo --

BORKMAN
Kiun! Al kio vi aludas?

ELLA RENTHEJM
Mi aludas al tiu krimo, por kiu ne estas pardono --

BORKMAN
(gapas al sxi) Vi frenezigxis.

ELLA RENTHEJM
(pasxas pli proksimen) Vi estas murdisto! Vi faris la grandan pekon
de morto!

BORKMAN
(retiras sin al la piano) Cxu vi frenezigxas, Ella?

ELLA RENTHEJM
Vi mortigis la amovivon en mi. (pli proksimen) Cxu vi komprenas, kion
tio signifas? Rakontigxas en la Biblio pri enigma peko, por kiu estas
neniu pardono. Mi neniam antauxe komprenis, kio tio estas. Nun mi
komp