Juttui_. Detras, _Esentac_.
Encima, _Taperestun_. Debaxo, _Minimuitun_.
Aqui detras, _Pi_. Alli detras, _Ti_.
A la derecha, _Aimatca_. A la izquierda, _Aguistac_.
Al oriente, _Jacumui_. Al poniente, _Humui_.
Al medio dia, _Cacun_. Al Norte, _Acas_.
Donde (uno esta) aqui, _Nia_.
Cuesta, o agua arriba, _Rini_.
Advierto, que para decir, _desde_, o _de_, o _hasta_, se anade un _tun_
al fin del adverbio; v.g.:
De alli, _Nutun_.
De alla, _Usiuntun_.
De aculla, _Nujunatun_. Y asi de los demas adverbios de lugar.
ADVERBIOS DE SIMILITUD.
Como, _Cata_. Asi como, _Cati Cata_.
ADVERBIOS DE QUANTIDAD, O CANTIDAD.
Mucho, _Tolon_. Ya esta, _Nue attia_.
Muchisimo, _Tompe_. Bastante, _Nuia, Nua_.
Poco, _Cutis_. Tanto, _Cati_.
Muy poco, _Cuti_. Quanto, _Cata_.
ADVERBIOS DE QUALIDAD, Y DE MODO.
Bien, _Miste. Utin. Tappan. Umsie. Apsie_.
Mal, _Equitseste_. Asi, _Cua. Cuagne_.
Quedo, _Chequen_. Recio, _Gitsepu_.
Despacio, _Elecsi_. Buenamente, _Umsie_.
Alto, _Tapere_. Baxo, _Minimuitis_.
ADVERBIOS AFIRMATIVOS.
Si, _Gehe. He. Siocue. Siocueta_.
Cierto, _Amane_. Es cierto, _Panane_.
Ciertamente, _Amane_. Verdaderamente, _Asaha, Eres_.
ADVERBIOS NEGATIVOS.
No, _Ecue. Episie_. No es asi, _Ecue at isu_.
ADVERBIOS------
Acaso, _Pini_. Quiza, _Epes_.
ADVERBIOS DEMOSTRATIVOS.
Mira, _Gire_. Oie: Mira, _Camai_.
ADVERBIOS CONGREGATIVOS.
Todos a una juntos, _Imentac_.
Igualmente, _Orotse_. Desordenadamente, _Rensiecsi_.
Continuamente, _Chira_. Seguido, _Otsoan_.
Vocativo, _Turi_.
La mitad, _Tsamantac_. Sonrisa, _Tchumin_.
Parecera extraordinario algun adverbio; mas dexo otros, porque tienen un
modo de adverbiar estos Naturales, que en su lengua son adverbios, y en
la nuestra no. Digo que son adverbios, porque no son otra parte de la
oracion en su sintaxis: Tambien digo que este idioma no tiene adverbios
comparativos, y muy pocos de similitud, y con los de esta clase se
suplen los comparativos; y en esto sigue a la H
|