velint, neque eos qui discunt litteris confisos minus memoriae
studere, quod fere plerisque accidit ut praesidio litterarum diligentiam
in discendo ac memoriam remittant." Genus carminis quo in his usi sunt
fuit _Englyn Milwr_.

Haec de antiquissimis quae nunc extant Bardis Britannicis dicere
sufficiat, ad illos nunc accedo qui durante Principum Cambriae
gubernaculo floruerunt. A seculo sexto ad decimum nihil quod novi extat
scriptum, saltem non vidi, neque quid causae esse potuit augurari possum,
nisi frequens bellorum strages et Britannorum inter dissidia. In HOELI
BONI, nostris HYWEL DDA, legibus fit Bardi aulici mentio, et quaenam
fuerit ejus ibi conditio, quae, {73} temporis ratione habita, fuit
perhonesta. Circa annum 1170 GRUFFYDD AP CONAN Cambriae princeps legem
Bardis praescripsit, in qua cautum erat ut nullam praeter suam exercerent
artem, in qua et dona et poenas constituit. Eos autem in tres classes
divisit, _Prydydd_, _Teuluwr_, et _Clerwr_; et fixum unicuique secundum
ordinem statuit stipendium. Eorum electio fieri solebat in solenni
principum et procerum concessu, ubi unicuique secundum meritum assignatus
est locus. Ille vero qui praecelliat, sella donatus est aurea vel
argentea, unde et _Cadeirfardd_ dictus, i.e. Bardus qui sellam assecutus
est.

Ab eo tempore multi eximii floruerunt Bardi, et a principibus admodum
fovebantur. MEILIR qui fuit GRUFFINI filii CONANI Bardus, fuit et
ejusdem miles et legatus uti et ipse in ejus epicedio refert.

Yfeis gan deyrn o gyrn eurawg
Arfod faedd feiddiad angad weiniawg
Yn llys _Aberffraw_ er ffaw ffodiawg
Bum o du Gwledig yn lleithawg
Eilwaith ydd eithum yn negessawg
O leufer lliw camawn iawn dywyssawg
Bu fedd aur gylchwy yn fodrwyawg
Torresid gormes yn llynghessawg
Gwedi tonnau gwyrdd gorewynnawg
Dyphuthynt eu seirch meirch rhygyngawg.

i.e.

"Dedit mihi potum ex cornu deaurato princeps,
Cujus impetus erat instar apri ferocis in bello, cujus
Manus erat liberalis
In aula _Aberffraw_, quod mihi decus et felicitas fuit.
Ex domini mei parte miles fui,
Et iterum legationem obii.
Quum a bello cruento discederet princeps egregius.
Mulsum ex poculo aureo bibebatur in circulo,
Hostium enim invasionem navalem repulimus,
Et post refluxum undarum viridium perspumosarum
Portabant phaleras in littore sicco equi gestientes."

Nec dedignati sunt ipsi principes hanc artem, animi