dat: tot 'n
_kaste_. Doch juist hierom zou 't behandelen van dat zeer byzonder
standpunt of ontaarden in 'n gewone of huis-fysiologie vol brandstapels,
gifmengende monniken, verkrachte nonnen van beiderlei geslacht, en
dergelyke kloosterplechtigheden meer, of uitdyen tot beschouwingen die
voor m'n tegenwoordig kader te breed zyn. Ik behandel in deze studien
--en nog maar voornamelyk met het oog op onzen tyd--_maatschappelyke_
toestanden, geenszins zaken van algemeen historisch gewicht. Wie 't
woord "pastoor" of "R.C. Priester" uitspreekt, heeft _katholicismus_
gezegd, d.i. hy noemde een der merkwaardigste verschynselen in de
wereldgeschiedenis. Zooiets behoort niet tehuis in 'n werkje waarin de
schryver zich den tyd gunde over professers in de dubbele-_e_-kunde te
lachen.

Na 't oversteken van die breede Westerschelde, ben ik wel genoodzaakt
op z'n staart te trappen. Ik mag namelyk niet onopgemerkt laten dat er
sedert eenige tientallen een nieuwe soort van specialiteiten is
opgestaan, die ... die ... hoe zal ik ze noemen? Ik bedoel de gewezen
dominees die overgingen in de schryvery. Hun arbeid blyft rieken naar
den kansel, alsof ze betaald werden voor 't waarmaken der Latynsche
spreuk over den eenmaal van zeker geurtje doortrokken pot. Zalf laat
zich nooit gewillig onbetuigd, en wie haar in deze specifiek-theologische
hebbelykheid tegenwerkt, ziet z'n pogingen verydeld juist door de
middelen die hy aanwendde om den verraderlyken pot te reinigen. De meest
gebruikelyke remedien zyn gemaakte fermeteit, nagebootste flinkheid,
linksche jacht op iets ondeftigs, alles overgoten met 'n sausje van
zoeterig-vieze gemoedelykheid--liefst in _Wandsbecker-Bote_-manier, of
iets van dien aard als 't maar terdege _namaak_ is--waardoor slechts
onnoozelen zich laten foppen, 't geen nu juist niet zeggen wil dat het
publiek van die heeren byzonder klein is. Wel mogen wy 't er voor houden
dat O.L. Heer aan den afval van de meesten niet veel verloren heeft, doch
hierin ligt maar 'n schrale troost by de bedenking hoe weinig er aan den
anderen kant door de _Letteren, Beschaving_ en _Zedelykheid_ aan die
overloopers werd gewonnen. Uitzonderingen bestaan er ongetwyfeld, maar
_typisch_ gesproken is 't geschryf van de meesten 'n onsmakelyk
kostje: _servat odorem_!

Voor ik van dit onaangenaam onderwerp afstap, 'n kleine opmerking
ten-behoeve van 't nobele _suum cuique_. We hebben hier te doen met
personen die met en door "God" zich 'n redelyk pl