a se consequi
posse arbitrantur. Quibus hoc praecipiendum videtur, unum Scilicet et
idem quod reliquis omnibus, ut desperent se id, quod conantur, consequi
posse; primum omnium me ipsum vigilare, adesse, providere rei publicae;
deinde magnos animos esse in bonis viris, magnam concordiam [maxumam
multitudinem], magnas praeterea militum copias; deos denique inmortalis
huic invicto populo, clarissimo imperio, pulcherrimae urbi contra tantam
vim sceleris praesentis auxilium esse laturos. Quodsi iam sint id, quod
summo furore cupiunt, adepti, num illi in cinere urbis et in sanguine
civium, quae mente conscelerata ac nefaria concupiverunt, consules se aut
dictatores aut etiam reges sperant futuros? Non vident id se cupere, quod
si adepti sint, fugitivo alicui aut gladiatori concedi sit necesse?
Tertium genus est aetate iam adfectum, sed tamen exercitatione robustum;
quo ex genere iste est Manlius, cui nunc Catilina succedit. Hi sunt
homines ex iis coloniis, quas Sulla constituit; quas ego universas civium
esse optimorum et fortissimorum virorum sentio, sed tamen ii sunt coloni,
qui se in insperatis ac repentinis pecuniis sumptuosius insolentiusque
iactarunt. Hi dum aedificant tamquam beati, dum praediis lectis, familiis
magnis, conviviis apparatis delectantur, in tantum aes alienum inciderunt,
ut, si salvi esse velint, Sulla sit iis ab inferis excitandus; qui etiam
non nullos agrestis homines tenues atque egentes in eandem illam spem
rapinarum veterum impulerunt. Quos ego utrosque in eodem genere
praedatorum direptorumque pono, sed eos hoc moneo, desinant furere ac
proscriptiones et dictaturas cogitare. Tantus enim illorum temporum dolor
inustus est civitati, ut iam ista non modo homines, sed ne pecudes quidem
mihi passurae esse videantur. Quartum genus est sane varium et mixtum et
turbulentum; qui iam pridem premuntur, qui numquam emergunt, qui partim
inertia, partim male gerendo negotio, partim etiam sumptibus in vetere
aere alieno vacillant, qui vadimoniis, iudiciis, proscriptione bonorum
defetigati permulti et ex urbe et ex agris se in illa castra conferre
dicuntur. Hosce ego non tam milites acris quam infitiatores lentos esse
arbitror. Qui homines quam primum, si stare non possunt, corruant sed
ita, ut non modo civitas, sed ne vicini quidem proximi sentiant. Nam
illud non intellego, quam ob rem, si vivere honeste non possunt, perire
turpiter velint, aut cur minore dolore perituros se cum multis quam si
soli pere