itur? Quonam modo deus haec incerta
futura praenoscit? Nam si ineuitabiliter euentura censet quae etiam non
euenire possibile est, fallitur; quod non sentire modo nefas est, sed etiam
uoce proferre. At si ita uti sunt, ita ea futura esse decernit, ut aeque
uel fieri ea uel non fieri posse cognoscat, quae est haec praescientia quae
nihil certum nihil stabile comprehendit? Aut quid hoc refert uaticinio illo
ridiculo Tiresiae?

Quidquid dicam, aut erit aut non.

Quid etiam diuina prouidentia humana opinione praestiterit; si uti homines
incerta iudicat quorum est incertus euentus? Quod si apud illum rerum
omnium certissimum fontem nihil incerti esse potest, certus eorum est
euentus quae futura firmiter ille praescierit. Quare nulla est humanis
consiliis actionibusque libertas quas diuina mens sine falsitatis errore
cuncta prospiciens ad unum alligat et constringit euentum. Quo semel
recepto quantus occasus humanarum rerum consequatur liquet. Frustra enim
bonis malisque praemia poenaeue proponuntur quae nullus meruit liber ac
uoluntarius motus animorum. Idque omnium uidebitur iniquissimum quod nunc
aequissimum iudicatur uel puniri improbos uel remunerari probos quos ad
alterutrum non propria mittit uoluntas, sed futuri cogit certa necessitas.
Nec uitia igitur nec uirtutes quidquam fuerint, sed omnium meritorum potius
mixta atque indiscreta confusio. Quoque nihil sceleratius excogitari
potest, cum ex prouidentia rerum omnis ordo ducatur nihilque consiliis
liceat humanis, fit ut uitia quoque nostra ad bonorum omnium referantur
auctorem. Igitur nec sperandi aliquid nec deprecandi ulla ratio est. Quid
enim uel speret quisque uel etiam deprecetur, quando optanda omnia series
indeflexa conectit? Auferetur igitur unicum illud inter homines deumque
commercium sperandi scilicet ac deprecandi. Si quidem iustae humilitatis
pretio inaestimabilem uicem diuinae gratiae promeremur, qui solus modus est
quo cum deo colloqui homines posse uideantur illique inaccessae luci prius
quoque quam impetrent ipsa supplicandi ratione coniungi. Quae si recepta
futurorum necessitate nihil uirium habere credantur, quid erit quo summo
illi rerum principi conecti atque adhaerere possimus? Quare necesse erit
humanum genus, uti paulo ante cantabas, dissaeptum atque disiunctum suo
fonte fatiscere.

[171] euenire prouisa _codd. meliores._

III.

Then I complained that I was now in a greater confusion and more
doubtful difficulty than before