implicem trahit. Hanc enim
necessitatem non propria facit natura sed condicionis adiectio; nulla enim
necessitas cogit incedere uoluntate gradientem, quamuis eum tum cum
graditur incedere necessarium sit. Eodem igitur modo, si quid prouidentia
praesens uidet, id esse necesse est, tametsi nullam naturae habeat
necessitatem. Atqui deus ea futura quae ex arbitrii libertate proueniunt
praesentia contuetur. Haec igitur ad intuitum relata diuinum necessaria
fiant per condicionem diuinae notionis; per se uero considerata ab absoluta
naturae suae libertate non desinunt. Fient igitur procul dubio cuncta quae
futura deus esse praenoscit, sed eorum quaedam de libero proficiscuntur
arbitrio; quae quamuis eueniant, exsistendo tamen naturam propriam non
amittunt, qua priusquam fierent etiam non euenire potuissent. Quid igitur
refert non esse necessaria, cum propter diuinae scientiae condicionem modis
omnibus necessitatis instar eueniet? Hoc scilicet quod ea quae paulo ante
proposui, sol oriens et gradiens homo. Quae dum fiunt, non fieri non
possunt; eorum tamen unum prius quoque quam fieret, necesse erat exsistere,
alterum uero minime. Ita etiam quae praesentia deus habet, dubio procul
exsistent, sed eorum hoc quidem de rerum necessitate descendit, illud uero
de potestate facientium. Haud igitur iniuria diximus haec si ad diuinam
notitiam referantur necessaria, si per se considerentur necessitatis esse
nexibus absoluta; sicuti omne quod sensibus patet, si ad rationem referas,
uniuersale est, si ad se ipsa respicias, singulare. 'Sed si in mea,'
inquies, 'potestate situm est mutare propositum, euacuabo prouidentiam, cum
quae illa praenoscit forte mutauero.' Respondebo: propositum te quidem tuum
posse deflectere, sed quoniam et id te posse et an facias quoue conuertas
praesens prouidentiae ueritas intuetur, diuinam te praescientiam non posse
uitare, sicuti praesentis oculi effugere non possis intuitum, quamuis te in
uarias actiones libera uoluntate conuerteris. Quid igitur inquies? Ex meane
dispositione scientia diuina mutabitur, ut cum ego nunc hoc nunc aliud
uelim, illa quoque noscendi uices alternare uideatur? Minime. Omne namque
futurum diuinus praecurrit intuitus et ad praesentiam propriae cognitionis
retorquet ac reuocat nec alternat, ut aestimas, nunc hoc nunc illud
praenoscendi uice, sed uno ictu mutationes tuas manens praeuenit atque
complectitur. Quam comprehendendi omnia uisendique praesentiam non ex
futurarum prouentu rerum, se