rtatie, werden opgeroepen
en weggevoerd, eerst naar Vught of Westerbork en later zelfs verderop, naar het
Oosten van Europa.(...) En alle pogingen, die aangewend werden, om te komen tot
eenheid van handelen en tot rechtvaardige handhaving van de gemaakte bepalingen
bleken vruchteloos. Slechts bij uitzondering gelukte het, reeds weggevoerden nog
terug te doen keren. [17.1]

Blijkbaar heeft ds. Van Nes zich niet afgevraagd, of de eerste hierboven geciteerde
uitspraak heroverwogen diende te worden in het licht van latere ontwikkelingen als
beschreven in de tweede uitspraak.
Daarbij laten we dan nog de vraag maar onbeantwoord, of de boven geciteerde zin
("...dat Christus de zijnen beschut", in verband met de Duitse "concessies") wel
te handhaven ware geweest indien de Duitsers -hun gegeven woord" niet verbroken hadden.

Later is er kritiek gekomen op diverse uitspraken van ds. Van Nes; daar kunnen
we inkomen. Zo kunnen we ons indenken, dat men bezwaar maakt tegen de stelligheid
waarmee ds. Van Nes bepaalde standpunten poneerde, bijv. dat de "heiligheden van
het Koninkrijk Gods" hooggehouden moesten worden, nl. door alleen een
"Angehoerigkeits"-verklaring af te geven aan die Joden die er "recht" op hadden.

<187>

Nu waren er inderdaad (zoals reeds uiteengezet in hfdst. 9) gegronde redenen om
geen onjuiste verklaringen af te geven. Maar bij ds. Van Nes krijgen we de indruk,
dat hij meer oog had voor "de heiligheden van het Koninkrijk" dan voor de nood
waarin zij die om een verklaring vroegen verkeerden.
Opnieuw ergert men zich - en, zo menen we, terecht - aan de volgende van een
zekere voldoening getuigende opmerking: "De vaak maar heel vluchtige kennismaking
met het Evangelie, het op reis meegegeven bijbeltje, de hartelijkheid en het
medeleven in de uren van de diepste nood, dat alles heeft op velen indruk gemaakt
en sporen nagelaten." [17.2]
"Op reis" betekende deportatie. Hoe vaak heeft men "zielen" willen redden en geen
of te weinig oog gehad voor de noodzaak om levens te redden? Men gaf een bijbeltje
mee, maar heeft men ook hulp om onder te duiken aangeboden?
In de al genoemde IKON radio-uitzending werden diverse citaten uit het door ds.
Van Nes geschreven hoofdstuk voorgelezen, op zalvende toon.

We zien dan, zowel in de IKON radio-uitzending als in de scriptie van A.A. Bekker,
dat de kritiek zich niet alleen richt tegen de opvattingen van ds. Van Nes, maar
ook tegen de houding van de Gereformeerde Kerken in het alge