i legis
_Se cxi tio estas homo_, de Primo Levi? Sed cxu diri ankaux, ke
jxus antauxe okupis min _Kultura antropologio_, de Marvin Harris,
kaj _La senmorta semo_, de Jordi Ballo kaj Xavier Perez, kaj tuj
poste (t.e. gxuste nun) _Fundamentaj mensogoj de la katolika
eklezio_, de Pepe Rodriguez? Kiun tio koncernas? De kiu do peti
la _nihil obstat_ (eklezia aprobo, imprimaturo)? Cxu de la
Kooperativo? Aux de la esperantuja PEN-klubo?

Cxar ankaux ekster Esperantujo troveblas interesaj legajxoj,
tauxgaj por fari komparojn. Oni povas vidi, ekzemple, ke la agado
de _Esperanta PEN-Centro_ havas mondajn precedentojn, kiel
montras la perua verkisto Mario Vargas Llosa en _Carta a
Kenzaburo Oe_ (_Letero al K.O._; _El Pais_, 17.01.1999, p. 15):
"_Mi ne sciis, ke, en la sepdekaj jaroj, la japana PEN-klubo
rifuzis protesti kontraux la persekutado de la korea poeto Kim Ji
Ha. Dum mia tri-jara prezido de Internacia PEN-Klubo mi trovis,
ke kelkaj Centroj malobservis sian devon batali kontraux cenzuro
kaj kontraux politika molestado de verkistoj, nome la
ekzistokialon mem de la institucio. La plej dolora kazo estis tiu
de l' argentina romanisto Antonio di Benedetto, viktimo de la
armea diktaturo, por kies liberigo kampanjis Internacia
PEN-Klubo, kaj kiun eksigis la bonaera PEN pro nepago de kotizoj.
Tiaj cxi skandalaj kazoj estis tamen ne la regulo, sed escepto._"

Intertempe, suplemente, aperis novaj dokumentoj. "Sed" -- kiel
kutimis aldonacxi la sengusta auxtor(in)o de _La manto_ -- "tio
encxapitrigxos venontpagxe".

Bruselo, 01.03.1999

Intertempe ni legis . . .

. . . en _Heroldo de Esperanto_, n-ro 9-10 (1956-7), 10 septembro
1998, la sekvajn tekstojn, resp. sur p. 1, 4 kaj 5:

Pakto nigre sur blanko

Kunvokis Esperanta PEN-Centro kaj E-Radikala Asocio,
organizis KCE, la dutagan Forumon prezidis ambasadoro
Gyorgy Nanovfszky. Aligxis 25 establoj.

Post la inauxgura parolado de Giorgio Silfer kaj
raporto de Giorgio Pagano, la delegitoj pritraktis la
diversajn demandojn, al kiuj respondas tri
dokumentoj: la Pakto kaj aplikaj rezolucioj.

La Pakto por la Esperanta Civito estas interkonsento
kiu engagxas la subskribintojn (post la ratifoj de la
respektivaj Asembleoj) al reciproka helpo, al la kreo
de komuna kondutkodo pere de arbitracia instanco
(kies sidejo estos en Svislando) kaj al atingo de
kelkaj celoj pere de Evolukomisiono (EKo), kies
sidejo estos en Romo. Prioritataj cel