rkelijk
is het, hoe de vreemdelingen zich met de stad en hare instellingen
vereenzelvigd hebben, hoe zij in hun belangen opgaan. Als er
weldadigheid moet worden beoefend, als kerkelijk werk hulp en zorg
vereischt, bij nationale feesten en gedenkdagen, altijd zijn alle
nationaliteiten erbij betrokken en algemeene sympathie verlicht en
veraangenaamt de samenwerking.

De stad was een der eerste steden van Zuid-Amerika, die een uitstekende
waterleiding bezaten; de dam, gebouwd in de hooggelegen heuvelstreek
ten behoeve der watervoorziening van Valparaiso, dateert al van
1849. Onlangs is weer een groot reservoir voor regenwater te Penuelas
gebouwd, omstreeks op tien mijlen afstands, en ter hoogte van duizend
voet boven het niveau der zee. Honderd millioen tonnen water worden op
die wijze verzameld, genoeg om de stad voor drie jaar te voorzien,
als 't noodig is. De kosten van deze onderneming bedroegen zes
millioen dollars.

Valparaiso is allen anderen steden in Zuid-Amerika voorgegaan in
't gebruik der nieuwe vindingen, die het leven vergemakkelijken en
veraangenamen. Het was de eerste spaansch-amerikaansche stad, die
telegraaflijnen aanlegde en gas gebruikte in 1856; de eerste, die
drijvende dokken had voor het repareeren van schepen in 1860. Hier
verschenen de eerste trams in de straten, en de onderhandelingen
over den aanleg van den eersten Zuid-Amerikaanschen spoorweg
begonnen in deze stad meer dan een halve eeuw geleden. De naam
van een Noord-Amerikaan, William Wheelwright, is verbonden aan de
inwijding dier lijn van Caldera naar Copiapo. Dezelfde ondernemende
Amerikaan organizeerde in 1840 de _Pacific Steam Navigation Company_,
en aan zijn initiatief is Chili veel verplicht voor de ontwikkeling
der steenkolenexploitatie, want de eerste nationale steenkool werd
door hem gebruikt op de stoombooten van die lijn.

Door Wheelwright's bemiddeling werden de eerste stappen gedaan voor den
aanleg van een spoorweg, die Buenos Aires zou verbinden met Valparaiso
dwars over de Andes, een werk, dat nu voltooid is op een kort eind na
van den trans-andischen spoorweg, waar deze over den bergpas gaat. De
concessie voor de voltooiing van de Trans-andeslijn is verleend aan
een new-yorksche firma, die aan de westkust van Zuid-Amerika groote
belangen heeft. Oorspronkelijk, en wel sinds 1881, was de firma te
Valparaiso gevestigd met vertakkingen in Santiago, Concepcion en
Iquique. De naam van den onlangs overleden stichter, Mr. W.R. Gra