n ennemy de ceulx qui ne
veullent qu'entretenir les troubles. Parquoy je croy que cecy se faict a
son desceu." MS. Paris Lib., _apud_ D'Aumale, ii. 356.
[578] "Le cerf est aux toiles, la chasse est preparee." See Anquetil,
Esprit de la ligue, i. 278.
[579] "Turbarum causas imputamus adversario illi tuo ac tuae dignitatis
hosti Cardinali Lotharingo et sociis, quorum nimirum pravis consiliis et
arcta necessitudine et familiaritate quam cum Hispano habent, dissensiones
et simultates inter tuos subjectos ab hinc sex annis continuantur, et
misere foventur atque aluntur per caedes atque strages, quae ipsorum nutu
quotidie ubique perpetrantur." Jean de Serres, iii. 194. "Impurusne
Presbyter, tigris, tyrannus," etc., ibid., iii. 196. "Cardinalis
Lotharingus, quasi sicariorum ac praedorum patronus," etc., ibid., iii.,
210.
[580] "Quodnam item de illo judicium tulerit Caesar Maximilianus hodie
imperans, cum ad te prescripsit, omnia bella et omnes dissensiones, quae
inter Christianos hodie vagantur, proficisci a Granvellano et Lotharingo
Cardinalibus." Jean de Serres, iii. 234.
[581] This petition or protestation of Conde is among the longest public
papers of the period, occupying not less than forty-three pages of the
invaluable Commentarii de statu religionis et reipublicae of Jean de
Serres. It well repays an attentive perusal, for it contains, in my
judgment, the most important and authentic record of the sufferings of the
Huguenots during the peace. The reader will notice that I have made great
use of its authority in the preceding narrative.
[582] Jean de Serres, iii. 241.
[583] The place is sufficiently designated by Ag. d'Aubigne (Hist. univ.,
i. 263) "a Bonni pres Sancerre;" by Jean de Serres (iii. 242) "ad
Sangodoneum vicum (Saint Godon) qui tribus ferme milliaribus distat ab ea
fluminis parte, qua transiit Condaeus;" by Hotman, Gasparis Colinii Vita,
1575 (p. 68), "ad flumen accessit, quo Sancerrani collis radices
alluuntur," and by the "Vie de Coligny" (p. 351), "vis a vis de Sancerre."
It will surprise no one accustomed to the uncertainties and perplexities
of historical investigation, that while one author, quoted by Henry White
(Mass. of St. Bartholomew, 292), puts the crossing "near les Rosiers, four
leagues below Saumur," Davila (p. 129) places it at Roanne. The two spots
are, probably, not less than 230 miles apart in a straight line.
[584] See De Thou, etc.
[585] Recueil des choses mem. (Hist. d
|